- زندگی‌نامه
- آثار
- افتخارات
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[مشاهیر افغانستان] [زنان معاصر افغانستان]
معصومه عصمتی وردک (زادۀ ۱۳۰۹ خ - درگذشتۀ ۱۳۸۶ خ)، نویسنده، شخصیت علمی و پژوهشگر افغانستان و از زنان بنیان‌گزار "ميرمنو ټولنه" (انجمن نهضت زنان افغانستان) بود[۱] که در دوران حکومت دکتر نجیب‌الله وزیر آموزش و پرورش افغانستان شد.
[↑] زندگی‌نامه
معصومه عصمتی وردک فرزند عبدالخالق خان در سال ۱۳۰۹ خورشیدی (۱۹۳۰ میلادی) در محل نوآباد ده افغانان شهر کابل زاده شد.[٢] آموزش‌های ابتدایی و متوسطه را در دبیرستان ملالی به پایان رساند و مدرک لیسانس خود را از دانشکدۀ تعلیم و تربیت دانشگاه کابل به‌دست آورد. سپس برای ادامه تحصیلات عالی به آمریکا رفت و در ایالت شيکاگو، در نشنل کالج (National College of Eduction) در رشتۀ تعلیم و تربیت به تحصیل پرداخت و در نهایت موفق به دریافت درجۀ فوق لیسانس شد.[٣]
زمانی که معصومه به افغانستان بازگشت، در سال ۱۳۲۷ خورشیدی، در وزارت معارف استخدام شد و در دبیرستان ملالی به‌تدریس پرداخت. پس از آن، در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در دفتر مدارس به‌عنوان ناظر عمومی دخترانه (مفتشه عمومی مکاتب نسوان) به‌خدمت در وازت معارف ادامه داد و در سال ۱۳۳۷ خورشیدی به‌عنوان مدیر دبیرستان زرغونه مشغول بود. در سال ۱۳۳۹ خورشیدی مدیر دفتر مدارس عمومی دخترانه شد و همزمان، مدیریت مجله "نجونو روزل" (تربیت دختران) و همچنین مدیریت افتخاری "صندوق معلم" را به‌عهده گرفت.[۴]
معصومه وردک در ایام جوانی از روند بی‌عدالتی‌های اجتماعی که در جامعه افغانی حکمفرما بود نارضایتی داشت. شرایط دشوار و نحوه زندګی مردم و به‌خصوص وضع اسفبار زنان و کودکان افغان، بزودی او را در صفوف مبارزان، برای استقرار دمکراسی و رشد نهضت زنان در کشور قرار داد.[۵] وی یکی از پیشگامان نهضت زنان در افغانستان بود که چادری را از سر به‌دور انداخت و وارد کارزار و پیکار سیاسی و اجتماعی شد.
او در سال ۱۳۴۳ خورشیدی، عضو کمیسیون مشورتی قانون اساسی بود و سپس در همان سال به‌سمت نماینده مردم در لویه جرګه شرکت کرد و در سال ۱۳۴۴، به‌عنوان وکیل منتخب مردم قندهار به شورای ملی (نخستین مجلس "دهه دموکراسی" یا مجلس "دوازدهم") راه یافت و تا سال ١٣۴٨ وکیل شورا بود[٦].
در سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸، عصمتی دوباره به‌تدریس در مدارس ملالی و سیدجمال‌الدین افغان روی آورد (در این زمان در افغانستان کمونیست‌ها بر سر کار آمده بودند) و در سال ۱۳۵۹ عضو آکادمی علوم افغانستان شد[٧]. سپس به مدت پنج سال در دانشکده‌های ادبیات و اقتصاد دانشگاه کابل به‌تدریس پرداخت[٨].
معصومه عصمتی وردک، از جمله زنانی بود که در زمان حاکمیت حزب دموکراتیک خلق به‌قدرت رسید.[۹] ابتدا وی رهبری شورای سراسری زنان افغانستان را به‌عهده گرفت[۱٠] و سپس در زمان حکومت جمهوری افغانستان به‌رهبری دکتر نجیب‌الله، در کابینۀ خالقیار به‌عنوان وزیر تعلیم و تربیت (وزیر آموزش و پرورش) افغانستان برگزیده شد[۱۱] و همزمان ريیس کمیسیون ملی یونسکو در کابل بود.[۱٢]
پس از حاکمیت مجاهدین و آغاز جنگ‌های داخلی، معصومه عصمتی وردک در سال ۱۹۹۲ میلادی افغانستان را ترک گفت و سال‌های اخیر زندگی را در کشور فرانسه به‌سر برد[۱٣] و سرانجام ساعت ۴:۳۰ دقیقه صبح روز پنجشبه ۲۲ قوس ۱۳۸۶ در شـهر مولـوز فرانسـه درگذشـت.[۱۴] از او، یـک پســر و چهـار دخـتر بـاز مانـد.[۱۵]
[↑] آثار
مجموعه داستان‌های کوتاه معصومه عصمتی وردک در سال ۱۳۳۳خورشیدی در کابل انتشار یافت و برنده جایزۀ "آریانا" شد.[۱٦] گذشته از این، از جمله آثار مهم او، می‌توان از کتاب‌های "خوشال‌خان کيست؟" و "انکشاف موقف زن از زمان احمدشاه ابدالی الی سلطنت امير عبدالرحمان‌خان" (که هر دو به‌زبان دری منتشر شده‌اند)، "زنان نامور جهان" (مجموعه مقالات محمود طرزی)، "د پښتی میرمنې ژوندانه انځور او انعکاس په لنډیو کې" (به زبان پشتو) و "نقش و موقف زنان در زمان امیر حبیب‌الله خان الی نهضت امانی" (که آماده چاپ است) را نام برد.[۱٧]
[↑] افتخارات
معصومه عصمتی وردک به‌عنوان یکی از زنان پژوهشگر و دانشمند و مبارز جامعه افغانی در بیش از پنجاه گردهمايی‌های علمی و بین‌المللی شرکت داشت و به‌خاطر خدمات صادقانه و دلسوزانه از طرف نهادهای ملی و بین‌المللی مورد تقدیر و تحسین قرار گرفته و جوایز و القابی نیز به او اهدا شده است. از جمله می‌توان به لقب "شایسته فرهنگ"، جایزۀ "آریانا"، مدال "پوهنه"، جایزه کمیسـیون ملـی زنـان هنـد از طـرف فقیـد ایندیـرا گانـدی و جایـزه کمســیون زنـان حقوقـدانـان ایرانـی اشــاره کـرد.[۱٨]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- زرلښته حفيظ، معصومه عصمتی وردک، وبگاه زرلښت
[۲]- سوانح محترمه معصومه عصمتی وردک، وبگاه لراوبر
[۳]- همان‌جا؛ همچنین زرلښته حفيظ، معصومه عصمتی وردک
[۴]- همان‌جا
[۵]- همان‌جا
[۶]- همان‌جا؛ همچنین زرلښته حفيظ، معصومه عصمتی وردک
[٧]- د مېرمن معصومه عصمتي وردګ لنډ ژوندليک و سوانح محترمه معصومه عصمتی وردک، وبگاه لراوبر
[۸]- همان‌جا
[۹]- داوود ناجی، فراز و فرود وضعیت زنان در رژیم کودتا، بخش فارسی بی بی سی: سه شنبه ۲۹ آوريل ۲٠٠۸ - ۱٠ اردیبهشت ۱۳۸٧
[۱٠]- تاریخچه، وب‌سایت رسمی وزارت امور زنان جمهوری اسلامی افغانستان
[۱۱]- محمدعوض نبی‌زاده، دیدگاه‌های برخی احزاب سیاسی در مورد موقف اجتماعی زن در کشور، سایت آریايی
[۱۲]- سوانح محترمه معصومه عصمتی وردک
[۱۳]- همان‌جا
[۱۴]- اعلان: فاتحه مرحومه معصومه عصمتی وردک، وبگاه لراوبر
[۱۵]- سوانح محترمه معصومه عصمتی وردک
[۱۶]- همان‌جا
[۱٧]- همان‌جا
[۱۸]- همان‌جا
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وبگاه زرلښت
□ وبگاه لراوبر
□ وب‌سایت رسمی وزارت امور زنان جمهوری اسلامی
□ وب‌سایت بخش فارسی بی بی سی
□ سایت آریايی
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
