فهرست مندرجاتمجازات در افغانستان
چرا گوش و بینی ملای افغان بریده شد؟
- مجازات تجاوز در سنت افغانی
- مجازات تجاوز در قانون افغانستان
- بی‌اعتمادی به قوه قضایی
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
بر اساس گزارش‌ها، والدین یک دختر در ولایت بغلان در شمال افغانستان گوش‌ها و بینی ملایی را که در صدد تجاوز به دختر آن خانواده بوده، بریدند.
این ملا متهم شده که با اغفال دختر یکی از خویشاوندان خود، می‌خواسته به او تجاوز کند[۱].
عکس‌های این ملا با گوش و بینی بریده شده و صورت خون‌آلود به‌صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی پخش شد. بازتاب این رویداد در شبکه‌های اجتماعی - به‌ویژه فیس‌بوک - واکنش‌های متنوعی در میان شهروندان افغان داشت. عده‌ای به ستایش از افراد خانواده دختر پرداختند و اقدام آنان در بریدن گوش و بینی ملا را «شجاعانه» خوانده و برای عبرت دیگران لازم دیدند. عده‌ای دیگر این کار خانواده دختر را مغایر قانون توصیف کردند و استدلال کردند که افراد نباید اراده شخصی خود را به‌جای قانون بنشانند.
این حادثه در ولایت شمالی بغلان اتفاق افتاده است
پس از پخش گسترده عکس‌های ملای متهم به تجاوز، ویدیویی از مردی پخش شد که می‌گفت عامل این خشونت بوده است. در این ویدیو، مردی که به‌عنوان پدر دختر معرفی می‌شود، ماجرای بریدن گوش و بینی ملا را شرح می‌دهد. او می‌گوید که به این خاطر به این کار دست زده که اگر به مراجع قانونی شکایت می‌کرد، مسئولان تنها به زندانی کردن متهم اکتفا می‌کردند. اما او کاری کرده است که ملا برای یک عمر رنج بکشد و مایه عبرت دیگران باشد.
[↑] مجازات تجاوز در سنت افغانی
اتهام تجاوز جنسی از اتهاماتی است که در همه‌جای دنیا واکنش‌های آمیخته به نفرت و بیزاری را بر می‌انگیزد.
اما این اتهام در بافت سنتی جامعه و فرهنگ افغانستان از حد زیر پا گذاشتن حق و امنیت فرد قربانی فراتر می‌رود و با دلالت‌ها و معناهای دیگری همراه می‌شود. در این بافت سنتی، تجاوز بر یک زن تجاوز بر حیثیت و عزت تمام افراد خانواده و گاه تجاوز بر عزت و حرمت طایفه و قوم آن فرد محسوب می‌شود و ای بسا که در طرف مقابل نیز خانواده و وابستگان و خویشاوندان فرد متجاوز به‌عنوان «جانب دشمن» پنداشته شوند.
از همین‌رو، این تصور در میان اکثر مردم افغانستان شایع است که مورد تجاوز قرار گرفتن یک فرد خانواده به‌معنای «رسوایی» کل خانواده است. در بعضی موارد، خود فردی که قربانی تجاوز جنسی شده مایه رسوایی خانواده تلقی می‌شود و به‌همین خاطر مورد آزار و اهانت قرار می‌گیرد و در مواردی به قتل می‌رسد. این نگرش به مساله تجاوز جنسی سبب شده که بسیاری از مردم از مجازات بسیار شدید برای تجاوزگران جنسی حمایت کنند.
حال، سئوال این است که سقف این مجازات کجاست؟ برای پاسخ دادن به این سوال می‌توان به دو منبع مراجعه کرد: یکی عرف شایع در میان مردم و دیگری قوانین مکتوب و رسمی افغانستان در این زمینه.
از آنچه در سنت مجازات عرفی افغانستان جاری است نمی‌توان به پاسخی مشخص و واحد رسید. نوع و درجه واکنش افراد در برابر تجاوز جنسی بسیار متنوع است.
آنچه روشن است این است که اکثر مردم چنانچه امکان و مجال‌اش را داشته باشند غالباً شدیدترین مجازات را در برابر فرد تجاوزگر اعمال می‌کنند و گاه دامنه واکنش خود را به خانواده و نزدیکان او نیز گسترش می‌دهند.
[↑] مجازات تجاوز در قانون افغانستان
این روند، در بیشتر موارد با قوانین جزایی افغانستان هماهنگ نیست. علت‌اش هم این است که در قوانین افغانستان مجازات فرد متجاوز (بسته به جزئیات تجاوز) معمولاً حبس درازمدت است. حتی در «قانون منع خشونت علیه زنان» که در سال ۱۳۸۸ خورشیدی با فرمان تقنینی رئیس جمهور افغانستان نافذ شد و از بسیاری جهات سختگیرانه‌ترین قانون موجود برای مقابله با خشونت علیه زنان افغان شمرده می‌شود، مجازاتی که برای فرد متجاوز پیش‌بینی شده «حداکثر حبس دوام» است.
در ماده هفدهم این قانون چنین آمده: «۱- شخصی که مرتکب تجاوز جنسی بر زن بالغ گردد، با نظر داشت حکم مندرج ماده ۴۲۶ قانون جزأ به حبس دوام و در صورت فوت مجنی علیها به اعدام محکوم می‌گردد.
۲- شخصی که مرتکب تجاوز جنسی بر زن نا بالغ گردد، با در نظر داشت حکم مندرج ۴۲۶ قانون جزأ به حد اکثر حبس دوام و در صورت فوت مجنی علیها به اعدام محکوم می‌گردد».
اکنون، به‌نظر می‌رسد که این مقدار جزا (آن‌هم پس از طی شدن مراحل قانونی اثبات جرم) در نگاه بسیاری از مردم افغانستان بسیار ناچیز می‌نماید و نمی‌تواند آسیب عمیق حیثیتی را که تجاوز جنسی به یک خانواده می‌زند، تلافی کند.
از سویی دیگر، حبس درازمدت در کشوری که در قریب به نیم قرن اخیر گرفتار آشوب‌ها و بی‌ثباتی‌های بسیار بوده است گزینه اطمینان بخشی نیست. در این دوره، بسیار بوده‌اند کسانی که به مدد تغییر رژیم سیاسی و تبعات آن پیش از پایان یافتن دوره محکومیت خود از زندان آزاد شده‌اند.
[↑] بی‌اعتمادی به قوه قضایی
عامل دیگری که سبب می‌شود عده‌ای قانون را دور بزنند و شخصاً وارد عمل شوند، بی‌اعتمادی گسترده است که در برابر سیستم قضایی افغانستان وجود دارد.
کسانی که معتقد نیستند سیستم قضایی افغانستان عدالت را تأمین می‌تواند [بکند]، خود را در موقعیتی می‌یابند که ناگزیر باید خود دست به‌کار شوند. در ماده چهل و دوم «قانون منع خشونت علیه زنان» آمده است: «مجازات محکومین جرایم خشونت تعلیق، عفو یا تخفیف شده نمی‌تواند».
ترس از این‌که سیستم قضایی درست کار نکند و کسی که به جرم تجاوز جنسی زندانی شده بتواند از امکان تعلیق، عفو یا تخفیف مجازات برخوردار شود، سبب می‌شود که بسیاری راه پُرهزینه اما مطمئن‌تر تلافی‌جویی شخصی در برابر تجاوزگر را در پیش گیرند.
از روی واکنش‌هایی که شهروندان افغان در شبکه‌های اجتماعی در برابر رویداد مورد بحث نشان دادند می‌توان گفت که وقتی که پای مسایلی چون تجاوز جنسی در میان می‌آید حتا بخشی از جوانان و تحصیل‌کرده‌گان افغان نیز تمایل و اعتماد خود نسبت به روش‌های سنتی و فراقانونی مجازات را ابراز می‌کنند.
این وضع می‌تواند از یک سو ناشی از رسوخ و تسلط بی‌‌رقیب ِ فرهنگ سنتی افغانستان حتی در ذهن نسل جوان افغان باشد و از سویی دیگر ریشه در ناامیدی آنان از کارکرد صحیح نظام قضایی کشور داشته باشد[٢].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- پدر و مادر یک کودک ۱٢ ساله‌ی افغان، در ولایت شمالی بغلان، دو گوش و بینی یک ملای مسجد را که قصد تجاوز جنسی به این کودک را داشت، با افتخار بریدند. ماجرا در فیس‌بوک این گونه آمده است:مولوی سید احمد ٣٢ ساله در منطقه‌ی «جر ِ خشک» ولایت بغلان، که به دختر ۱٢ ساله‌ی خویشاوندانش چشم داشت، دو بار سراغ این دختر می‌رود و او را مجبور می‌کند که با او خلوت کند، اما سکس جدی بین آن‌دو صورت نمی‌گیرد. سید احمد بار سوم تصمیم می‌گیرد که عملاً بر این کودک تجاوز کند، دخترک ناگزیر خانواده‌ی خود را در جریان ماجرا می‌گذارد. پدر و مادر دختر، برای مولوی مهمانی تربیب می‌دهند و او را دعوت می‌کنند. نصب شب دو گوش و بینی مولوی سید احمد را از بیخ می‌برند.[٢]- سخیداد هاتف، چرا گوش و بینی ملای افغان بریده شد؟، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: پنج شنبه ٠۱ مه ٢٠۱۴ - ۱۱ اردیبهشت ۱٣۹٣
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان
