فهرست مندرجاتمحیطزیست افغانستان
بحران مدیریت زباله‌ها در افغانستان
- ثروت ناشناخته است
- نقش اساسی خانوده‌ها در تفکیک زباله‌ها
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
با گرم شدن هوا همه‌ساله نگرانی‌های باشندگان شهرهای کشور در مورد افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی، نیز افزایش می‌یابد. یکی از عوامل عمده آلودگی محیط‌زیست، افزایش تولید زباله‌ها و عدم انتقال به‌موقع آن می‌باشد. موجودیت بیش از حد زباله در شهر، سبب به‌وجود آمدن انواع بیماری می‌گردد. افزایش جمعیت شهری نیز بر آلودگی‌های محیط‌زیستی کابل و کلان‌شهرهای کشور افزوده است. از این سبب وضعیت محیط‌زیست کابل به علت موجودیت زباله‌های بیش از حد، روز به روز آلوده می‌گردد. ستر رودخانه کابل که روزگاری مظهر زیبایی و پاکیزگی شهر کابل بود، اکنون خود به محل ذخیره آب‌های آلوده و ایستاده تبدیل شده که عامل شیوع انواع بیماری در بین مردم است.
مردم با بی‌توجهی کامل انواع زباله‌ها را داخل این دریا می‌ریزند؛ به‌گونه‌ای که پاک‌کاری این محل از زباله‌ها هم از توان شهرداری کابل خارج بوده و تاکنون راهکار مناسبی برای حل این مشکل از سوی مسوولان روی دست گرفته نشده است. نثاراحمد حبیبی غوری، رییس تنظیف شهرداری کابل، می‌گوید با آن‌که پاک‌سازی کابل از زباله‌های روزانه خارج از توان‌شان است، اما کارمندان شهرداری روزانه ۴۷۰۰ تن زباله را از سطح شهر کابل دور می‌کنند. براساس یافته‌های علمی، هر تن زباله حدود ۴۰۰ مترمکعب گاز گلخانه‌ای دی اکسید کاربن متصاعد می‌کند و از هر تن زباله ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر شیرابه خارج می‌شود که می‌تواند تاثیر خطرناکی روی آب و خاک داشته باشد؛ به این ترتیب محل‌های دفن زباله هر روز گسترش بیشتر پیدا می‌کند. اگر تولید زباله به همین ترتیب ادامه داشته باشد، تمام اراضی اطراف شهرها پر از زباله شده و حتا محلی برای دفن زباله باقی نخواهد ماند.
کارشناسان محیط‌زیست نبود سیستم موثر بازیافت زباله را در کشور یکی از عوامل مهم آلودگی محیط‌زیست می‌دانند. به باور وکیل احمد بارک، کارشناس محیط‌زیست، در حال حاضر افغانستان بنا بر تورید مواد غذایی و غیرغذایی بی‌کیفیت از کشورهای همسایه دچار بیشترین زباله‌های کیمیاوی و غیرکیمیاوی می‌باشد و این کشور از یک‌سو در بنادر دستگاه‌های کنترول را ندارد و از جانب دیگر راه‌های قاچاقی تورید مواد باز بوده و بنابر ضعف کاری، نمی‌تواند حتی یک قلم جنس وارداتی در تحت کنترول درآید.
بارک می‌گوید که این عوامل همه سبب می‌شود تا انواع زباله‌ها به‌خصوص زباله‌های ناشی از مواد بی‌کیفیت مانند موترهای استهلاکی، کالاهای مصرفی پلاستیکی و غیره افغانستان را در یک بحران مدیریت زباله‌ها قرار دهد.
[↑] ثروت ناشناخته است
به باور بسیاری مردم زباله، پسماندهای آلوده‌ای است که باید از شر آن هرچه زودتر خلاص شد. در حالی‌که، از چندین سال پیش تا به حال کارشناسان محیط‌زیست با نگاهی اقتصادگرا، از زباله‌ها به‌عنوان طلای کثیف یاد کرده‌اند؛ به این معنا که زباله بتواند در چرخه اقتصاد ملی کشورها به‌عنوان یک منبع تولید درآمد و اشتغال نقش تعیین‌کننده داشته باشد.
در حال حاضر در بسیاری از کشورها مانند چین و کشورهای شرق آسیا کارخانه‌های بزرگ بازیافت زباله وجود دارد که با احیای پس‌ماندها، مواد خام لازم را برای واحدهای تولیدی دیگر که محصولات‌شان بازار جهانی دارد، فراهم می‌کنند. با داشتن مدیریت کارا و سیستم موثر بازیافت، می‌توان از زباله‌ها، کفش، کاغذ، ورق‌های فلزی و هزاران چیز دیگر ساخت.
آقای بارک می‌گوید، اولین اقدامی که برای مدیریت زباله‌ها می‌تواند موثر باشد، ایجاد سیستم بازیافت است که باید شهرداری‌ها از امکانات موجود و از طریق قرضه‌های بلاعوض جهانی حداکثر استفاده را از بازیافت زباله‌ها بکنند. اگر دولت افغانستان چنین راهکاری در زمنیه بازیافت زباله‌ها روی‌دست گیرد، بدون شک می‌تواند هم شهرها را از آلودگی‌های زیست‌محیطی نجات و هم اقتصاد کشور را رشد دهد. به همین ترتیب چنین راهکار بر ایجاد اشتغال و ایجاد توسعه پایدار موثر در افغانستان نهایت مهم است.
در زمینه مدیریت بازیافت زباله‌ها، طرح تفکیک زباله بسیار مهم است. بخش اصلی تفکیک زباله‌ی تر و خشک در بسیاری کشورها توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، که زباله‌های خشک را از پسماندهای بیرون ریخته شده جدا می‌کنند. زباله‌های خانگی عبارتند از پسماندهای مواد خوراکی، کاغذ، شیشه، فلزات، پلاستیک، پارچه. بخش بزرگی از زباله‌های خانگی را پسماندهای گیاهی و حیوانی مثل پسماند انواع غذاها، پسماندهای سبزی‌ها، پوست و ضایعات میوه، استخوان و ضایعات گوشت و مرغ و ماهی تشکیل می‌دهد که شامل زباله‌های تر می‌شوند.
کاغذ و مقوا اعم از روزنامه، کتاب، دفتر و کاغذ بسته‌بندی نیز بخش بزرگ دیگری از زباله را تشکیل می‌دهد. هم‌چنین انواع پلاستیک، ظروف یک‌بار مصرف، لوزم بی‌کاره چوبی، اسباب‌بازی و قوطی‌های فلزی و شیشه‌ای نیز بخشی از زباله‌های منازل است. تمام این مواد که بی‌کاره به‌نظر می‌آید، دورریختنی نیستند. اگر توجه کنیم، در می‌یابیم که با کمی دقت می‌توان هم از تولید زباله در شهر جلوگیری کرد و هم اشیا و مواد خام کارآمد را از این زباله‌ها تولید کرد. باید بیندیشیم که برای تولید هر تن کاغذ باید ۱۵ اصله درخت تنومند قطع شود و برای تولید هر تن آلومینیوم ۴ تن سنگ معدن و ۷ تن زغال‌سنگ و قیر لازم است. بازیافت آلومینیوم می‌تواند ۹۰ درصد انرژی لازم برای ساخت آن را صرفه‌جویی کند.
[↑] نقش اساسی خانوده‌ها در تفکیک زباله‌ها
نکته اساسی در این طرح، آموزش دادن خانواده‌ها برای تفکیک زباله قبل از بیرون گذاشتن آن است. آغاز طرح تفکیک زباله‌ها از خانوده‌ها آغاز می‌گردد. به‌گفته وکیل احمد بارک، هر یک از خانواده‌ها می‌توانند با ایجاد سیستم کمپوست استفاده از لباس استهلاک شده به‌حیث خریطه‌های دوامدار تکه‌ای و ساخت سامان بازی برای اطفال همراه با جمع‌آوری زباله‌های پلاستیکی و آلمونیمی برای تقویه اقتصاد خود به تفکیک زباله‌ها بپردازند.
نهادهای مسوول باید برنامه‌های آگاهی‌دهی و کارگاه‌های آموزشی در مورد نحوه مدیریت زباله‌ها برای خانواده‌ها راه‌اندازی کنند. در گام نخست مواد قابل تجزیه مثل پسماندهای آشپزخانه و مواد غذایی از سایر مواد توسط خانواده‌ها جدا شود. این مواد به سرعت تجزیه شده به طبیعت باز می‌گردد. خانوده‌ها می‌توانند مقداری از زباله‌ها و پسماندهای آشپزخانه مثل استخوان، ضایعات سبزی، میوه و ضایعات گوشتی و دیگر مواد قابل تجزیه را در گوشه باغچه و حویلی‌شان به کمپوست تبدیل کنند. در هر خانه لازم است، به‌جای یک زباله‌دانی، سه زباله‌دانی استفاده شود. یکی برای پسماندهای غذایی، یکی برای مواد جامد، فلزی، چوبی و غیره و یکی هم برای زباله‌های غیرقابل تجزیه از قبیل پلاستیک و غیره.
تا حد امکان زباله‌هایی را که می‌شود به کمپوست تبدیل کرد، از منزل خارج نکنید. پسماندهای گیاهی نیز به کود تبدیل می‌شود که برای اصلاح خواص خاک و حیران مواد غذایی از دست رفته آن مفید است. روزنامه‌ها و کاغذها و کتابچه‌های باطله نیز قابل بازیافت است که باید جداسازی شود. در صورت بازیافت، شیشه‌های به‌دردنخور منزل دارای قابلیت مجدد تبدیل به شیشه را دارد. بنابرین شیشه‌ها نیز در محل دیگری نگهداری شود. ظروف و قوطی‌های فلزی آلومینیوم نیز باید جدا نگهداری شده به فروش برسد تا به قوطی، ظرف جدید و یا به ظروف یک‌بارمصرف آلومینیومی تبدیل شود. لامپ‌های سوخته در محلی که قابل شکستن است، از خانه‌ها بیرون شود. مواد موجود در آن‌ها به‌شدت آلاینده است. خرده نان و پسماند سفره باید در یک جای مناسب برای پرنده‌ها و حیوانات خانگی ریخته شود.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط الهام محمدی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- نبیله هورخش، بحران مدیریت زباله‌ها در افغانستان، وب‌سایت روزنامه‌ی ٨صبح: چهارشنبه ۲۱ جوزا ۱۳۹۳
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت روزنامه‌ی ٨صبح
