 |
|
توزیع شناسنامه‌های الکترونیک
اختلاف‌نظر اشرف غنی و عبدالله عبدالله
فهرست مندرجات
.
شناسنامه‌های الکترونیک افغانستان
ارگ ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرده که توزیع شناسنامه‌های الکترونیک افغانستان که از دیروز، پنجشنبه ۲۶ دلو (بهمن)، برای مقام‌های ارشد این کشور آغاز شده، ادامه می‌یابد.
توزیع شناسنامه‌های الکترونیک برای مقام ارشد افغانستان واکنش عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی را در پی داشت. او با نشر خبرنامه‌ای اعلام کرد که «افغانستان به این باور است که توزیع تذکره‌های برقی(الکترونیک) به‌عنوان یکی از قضایای کلان ملی نیازمند بحث و دقت بیشتر می‌باشد تا اجماع ملی و توافق همگانی در این زمینه به‌دست آید.» ریاست اجرایی خواهان معطل‌شدن توزیع این شناسنامه‌ها است.
این در حالی‌است که قبلاً سرور دانش، معاون رئیس‌جمهور افغانستان در پاسخ دکتر عبدالله گفته بود: «دامن‌زدن به تفرقه‌ی قومی را خطرناک‌تر از هر چیزی دیگر است. هیچ قانونی در دنیا وجود ندارد که قناعت همگی در مورد آن فراهم آید و همه در مورد آن اجماع داشته باشند.»
در شناسنامه جدید ملیت، قوم و دین اضافه شده است. در برابر ملیت، افغان نوشته می‌شود. در مقابل قوم، همان اسمی که آن فرد بخواهد، مانند، تاجیک، پشتون، اوزبیک، هزاره. اعتراض‌ها بر نوشتن اسم افغان در برابر ملیت است.
بعد از نشر اعلامیه‌ی عبدالله عبدالله، شاه‌حسین مرتضوی، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان در صفحه‌‌ی رسمی فیسبوک خود نوشت که «برای نخستین‌بار شهروندان کشور صاحب تذکره معیاری می‌گردد.» او گفت: از دیروز تا حالا انگشت‌نگاری شخصیت‌های سیاسی و مقام‌های بلندپایه حکومتی جریان دارد. هم‌چنین مرتضوی افزود که توزیع شناسنامه الکترونیک خواست شهروندان کشور بوده و با اراده جدی حکومت عملی می‌گردد.
ولی عبدالله عبدالله گفته که برای دست‌یافتن به اجماع ملی و توافق جمعی و جلوگیری از اختلافات بیشتر او روز شنبه با محمداشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان دیدار و در این زمینه صحبت خواهد کرد. به‌گفته‌ی او توزیع این شناسنامه‌ها باید در سطح دولت بحث و حل شود.
با این حال، اداره‌ی ثبت احوال نفوس اعلام کرده است که آنان صرف در حال انگشت‌نگاری از مقام‌های ارشد دولت است و توزیع شناسنامه الکترونیک بعداً آغاز می‌شود.
ارگ ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرده است که روند ثبت نام برای توزیع شناسنامه‌های الکترونیکی آغاز شده و از ۲۶ دلو تا حالا «بایومتریک‌کردن شخصیت‌های سیاسی و مقام‌های دولتی در جریان است». با این وضع، دفتر عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی افغانستان اعلام کرده است که این روند معطل شود تا زمانی‌که بر سر این «قضیه (مسئله) اجماع ملی و توافق همگانی به‌دست آید».
در شناسنامه جدید ملیت، قوم و دین اضافه شده است. در برابر ملیت، افغان نوشته می‌شود. در مقابل قوم، همان اسمی که آن فرد بخواهد، مانند، تاجیک، پشتون، اوزبیک، هزاره. اعتراض‌ها بر نوشتن اسم افغان در برابر ملیت است.
محتوا و روند توزیع شناسنامه الكترونیكی سال‌ها است به یك مساله‌ی جنجالی در افغانستان تبدیل شده و بحران بر سر درج یا عدم درج كلمه‌ی «افغان» به‌عنوان هویت همه شهروندان افغانستان توجه گسترده‌ای را به این سؤال معطوف ساخته كه پس «هویت ملی یا همگانی» افغانستان به‌عنوان یک دولت و یک كشور چیست؟
بحث بر سر هویت در افغانستان در یک‌ونیم دهه گذشته پس از سقوط نظام طالبان ابعاد و زوایای تازه‌تری به‌خود گرفته است. آزادی بحث در مورد هویت ملی، رعایت حقوق شهروندی و كثرت‌گرایی از یک‌سو و نیاز دولت افغانستان به شناخت دقیق‌تَر و فوری‌تَر از شهروندان این كشور برای برنامه‌ریزی دو جانب اصلی این بحث را تشكیل می‌دهند.[۱]
| ▲ | چرا توزیع شناسنامه الکترونیک سال‌ها طول کشید؟ |
قرار بود اولین شناسنامه برای حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان صادر شود اما او در زمان زمامداری‌اش قانون «ثبت احوال و نفوس» را که ۱۱ جدی (دی‌ماه) سال ۱۳۹۲ به تصویب مجلس رسید، امضا نکرد.
از زمان تصویب قانون «ثبت احوال و نفوس» افغانستان سال‌ها می‌گذرد ولی دولت تاکنون قادر نشده است که توزیع شناسنامه (تذکره) الکترونیک را آغاز کند. چرا این شناسنامه‌ها تاکنون توزیع نشده است؟ اگر سرانجام توزیع شود، تاثیرات آن چه خواهد بود و مشکل در کجاست؟
قبل از سال ۱۳۹۲ نمایندگان پارلمان درباره‌ی این‌که در شناسنامه الکترونیک چه چیزهای باید درج شود، دو سال در کشمکش بودند. جدال اصلی بر سر درج نام قوم در شناسنامه‌های الکترونیک بود. شماری تاکید داشتند که نام اقوام شهروندان در این شناسنامه‌ها تذکر داده شود و شماری هم تاکید می‌کردند که برای همه شهروندان تنها «افغان» استفاده شود.
بعد از دو سال جدال، اعضای مجلس نمایندگان توافق کردند که نام و نام خانوادگی، نام پدر، نام پدربزرگ، محل سکونت فعلی، سکونت اصلی، تاریخ و محل تولد در شناسنامه درج شود و قانون تصویب شد. اطلاعات بیشتر همراه با عکس چشم و انگشت‌نگاری، در مرکز اطلاعات وزارت داخله (کشور) ثبت می‌شود.
قرار شد این شناسنامه‌ها به دو زبان فارسی و پشتو چاپ و در پشت آن تمام مشخصات به زبان انگلیسی نوشته شود. شناسنامه قبلی افغانستان فقط به زبان پشتو بود.
قرار است که کمیسیون انتخابات افغانستان انتخابات پارلمانی پیش‌رو را با کارت‌های قبلی برگزار کند، اما شماری از کارشناسان می‌گویند کارگیری از این کارت‌ها انتخابات شفاف در پی نخواهد داشت
اشرف غنی این قانون را در سال ۲۰۱۴ در اولین روزهای آغاز کارش امضا کرد. قرار بود که توزیع شناسنامه‌ها آغاز شود؛ اما در پی اعتراض برخی گروه‌های اجتماعی و سیاسی این برنامه تاکنون به تاخیر افتاد.
جنجال بر سر بودن یا نبودن واژه «افغان» در شناسنامه‌های الکترونیک هیاهو برپا کرد. تظاهرات بزرگ از سوی شمار کثیری از شهروندان افغانستان برگزار شد که می‌گفتند بدون درج تابعیت «افغان»، شناسنامه‌های جدید برای آن‌ها اعتبار ندارد.
اسماعیل یون، رئیس تحریک ملی افغانستان که برگزارکننده‌ی یکی از این اعتراضات در کابل بود، می‌گوید: «یک تعداد افرادی که به اصطلاح توجیه می‌کنند که چون جمهوری اسلامی افغانستان در این تذکره‌ها (شناسنامه‌ها) ذکر است، ضرورت به ذکر افغان نیست. تاکید آن‌ها به این مساله نشان می‌دهد که با کلمه‌ی افغان دشمنی دارند و اگر کلمه افغان ذکر شود، چه ضرر و چه نقصانی به این‌ها می‌رساند.»
از سوی دیگر، شماری از مردم بلخ، به تحریک عطامحمد نور والی بلح، با برپایی تجمع اعتراضی خواستار درج قوم در شناسنامه جدیدشان شدند و نیز برخی واژه‌ی افغان را تنها به قوم پشتون نسبت می‌دهند و معتقدند که درج «افغان» در شناسنامه‌های جدید، تحمیل هویت پشتون‌ها بر اقوام غیرپشتون در افغانستان است.
حفیظ منصور، عضو مجلس نمایندگان افغانستان با اشاره به جریان تصویب این طرح در پارلمان گفت: «آن‌ها باید بگویند که دیروز در کجا بودند. آن‌روز چگونه فکر می‌کردند، امروز چگونه فکر می‌کنند. مگر یک بحث ملی، یک بحث افغانستان‌شمول، بازیچه است. خوب حق دارند؛ اشتباه کردند، دوباره روند را از سر می‌گیریم و مطابق پروسیجری که در قانون اساسی پیش‌بینی شده، با دو ثلث آرا، ۱۸۶ رای بروند تصمیم خود را بشکنند.»
با این وضعیت، دولت زیر فشار موافقان و مخالفان درج واژه‌ی افغان در شناسنامه‌های جدید قرار گرفت. با آن‌که محمداشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان قانون ثبت احوال نفوس را در ماه دسامبر سال ۲۰۱۴ توشیح کرد و سرشماری جمعیت افغانستان را برای برنامه‌ریزی اقتصادی در این کشور حیاتی خواند و هم‌چنین، برنامه نام‌نویسی و ثبت هویت شهروندان افغانستان از همان‌سال آغاز شد، اما با وجود وعده دولت افغانستان، توزیع شناسنامه الکترونیک بارها به تاخیر افتاد.
به‌هر حال، این اعتراضات سبب شد کمیته قوانین کابینه درصدد تعدیل ماده ششم برآید. در این تعدیل، قرار شد علاوه بر مشخصات فردی، ملیت (افغان)، قومیت و دین افراد نیز در صفحه نخست شناسنامه‌های الکترونیک ذکر شود. این قانون بعد از تعدیل برای تصویب به مجلس فرستاده شد. اما مجلس نمایندگان، فرمان اشرف غنی را رد کرد و تصویب نمود که درج ملیت و قومیت شهروندان در شناسنامه الکترونیک ضروری نیست.
با رد شدن فرمان ریاست جمهوری افغانستان از سوی دو سوم نمایندگان مجلس، این قانون به کمیسیون مشترکی از مجلس سنا و نمایندگان ارجاع شد تا بر سر آن کار کنند. در نهایت، کمیته مشترک آن را تصویب کرد که درج مشخصات فوق در شناسنامه جدید ضروری است.
| ▲ | موافقان |
حامیان آغاز توزیع شناسنامه‌های الكترونیكی تاكید دارند كه در تازه‌ترین اقدام فرمان تقنینی اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان از سوی كمیته مشترك مجالس نمایندگان و سنای این كشور تایید شد و بعد از سال‌ها تاخیر باید به روند توزیع این شناسنامه‌ها كه «خواست شهروندان» افغانستان است، مجال داده شود.
آن‌ها هم‌چنین استدلال می‌كنند كه در قانون اساسی افغانستان به تمام شهروندان این كشور كلمه‌ی «افغان» اطلاق شده و به آن‌ها در خارج این كشور هم «افغان» گفته می‌شود و این رسم دیرینه‌ای است كه «مورد قبول» همه شهروندان افغانستان بوده است.
استدلال دیگر آن‌ها این است که «افغان» معادل پشتون نیست و افغان می‌تواند به‌عنوان هویت واحد (هویت ملی) «در نزدیك‌ساختن اقوام متعدد این كشور و استحكام وحدت ملی» نقش عمده ایفا كند.
| ▲ | مخالفان |
اما مخالفان درج كلمه‌ی «افغان» كه تقریباً همه اقوام غیرپشتون هستند، تعمیم افغان را به‌عنوان هویت ملی افغانستان، نقض حقوق شهروندی، خلاف ساختار اجتماعی و تلاشی برای هویت‌زدایی از گروه‌های قومی مختلف در این كشور می‌خوانند. آن‌ها استدلال می‌كنند كه «افغان» معادل پشتون است و درج آن به‌عنوان هویت ملی افغانستان به‌معنای «پشتون‌سازی» هویت غیرپشتون‌های ساكن در افغانستان است.
مخالفان هم‌چنین تاكید دارند كه ریشه‌های بحران و تنش در افغانستان از «عدم پذیرش و تحمل ساختار متكثر جامعه افغانستان» آبیاری می‌شود و به تلاش ارگ ریاست جمهوری برای آن‌چه «تحمیل هویت یک قوم» به دیگران می‌خوانند، به‌عنوان مثال این «عدم تحمل و همدیگر پذیری» اشاره می‌كنند.
اما از نظر سیاسی اختلاف میان ارگ ریاست جمهوری به‌رهبری اشرف غنی و ریاست اجرائی به‌رهبری عبدالله عبدالله در مورد شناسنامه‌های الکترونیکی دولت وحدت ملی افغانستان را كه با مخالفت رو بِه افزایش گروه‌های سیاسی بیرون از حكومت روبه‌رو است، با بحران جدی مواجه خواهد ساخت.
دفتر عبدالله عبدالله صریحاً اعلام كرده كه در مورد توزیع این شناسنامه‌ها «اجماع ملی و اجماع سیاسی در داخل و خارج حكومت» وجود ندارد و تلویحا اشاره كرده كه عملی‌شدن این روند بدون توافق او بحران‌زا خواهد بود. نزدیكان اشرف غنی اما می‌گویند دیگر فرصت باقی نمانده و این شناسنامه‌ها در كنار دیگر مزایا برای برگزاری «انتخابات شفاف و به‌موقع» حیاتی است.
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ضیا شهریار، رويارویی ارگ و سپیدار بر سر آغاز روند توزيع شناسنامه‌های الكترونيكی، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: جمعه ۱٦ فوریه ٢٠۱۸ - ۲۷ بهمن ۱٣۹٦
[٢]- اختلاف نظر اشرف غنی و عبدالله عبدالله بر سر توزیع شناسنامه‌های الکترونیک، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: جمعه ۱٦ فوریه ٢٠۱۸ - ۲۷ بهمن ۱٣۹٦
[٣]- احمد شفایی، چرا توزیع شناسنامه الکترونیک افغانستان سال‌ها طول کشید؟، شنبه ۱٦ دسامبر ٢٠۱۷ - ۲۵ آذر ۱٣۹٦
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت بی‌بی‌سی
