 |
|
رویا سادات
فهرست مندرجات
◉ زندگی‌نامه
◉ جوایز
◉ آثار
◉ نگارخانه
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
هنر سینما هنرمندان افغان
رویا سادات (به انگلیسی: Roya Sadat) (زاده‌ی ۱۹۸۳ م)، تهیه‌کننده، و کارگردان فیلم اهل هرات افغانستان است. او نخستین زن در تاریخ سینمای افغانستان - در دوران پس از طالبان - است، که مشغول ساخت فیلم و مستندهایی در موضوع بی‌عدالتی‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده علیه زنان می‌باشد. پس از سقوط رژیم طالبان در کشور، او در سال ۲۰۰۱ به هنر فیلم و سینما رو آورد و فیلمهای اثرگذاری از خود به‌جا گذارد. سادات «خانه‌ی فیلم رویا» را ایجاد کرد و به تولید فیلمهای معیاری کمک شایانی نمود. نخستین فیلمی که او ساخت، به‌نام «سه نقطه» (Three Dots) بود. برای این فیلم او شش جایزه از ۹ جایزه‌ی را دریافت کرد که برای بهترین کارگردان و بهترین فیلم بود. هم‌چنین، فیلم «نامه‌ای به رئیس‌جمهور» ساخته وی به‌عنوان نماینده‌ی سینمای افغانستان در بخش بهترین فیلم خارجی نودمین دوره‌ی جوایز اسکار به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی گردید و به‌خاطر کارگردانی این فیلم، برنده‌ی جایزه‌ی ویژه‌‌ی هلند یا «جایگزین اسکار» شد.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
رویا سادات، در سال ۱۳٦۱ خورشیدی (۱۹۸۳ میلادی) در شهر هرات زاده شد. در دوران مكتب (مدرسه) معاون «خانه‌ی ژورناليستان جوان» هرات بود. به‌گفته‌ی خود او، به‌طور پراكنده، با نشريه‌های چاپی همكاری داشت و از نوجوانی به سينما و شعر گرایش یافت و در زمان طالبان مطالعاتش را در مورد هنر سينما ادامه داد.
محرومیت‌ها و ستم‌هایی که طالبان، در دوران حاکمیت خود در حق زنان روا داشتند، سادات را واداشت تا فیلم‌ساز شود و از راه این هنر، درد رنج زنان را بازگو کند. او میگوید: «وقتی طالبان آمدند، ما در امتحان چهار و نیم ماهه بودیم. هیچ‌وقت از یادم نمی‌رود که برای ما گفتند شاید دیگر مکتب رفته نتوانید. هیچ باور نمی‌‌کردم برایم شبیه یک فکاهی بود، چون فکر می‌کردم هیچ حکومتی در دنیا مانع مکتب رفتن نمی‌شود. اما با همین ناباوری متاسفانه پنج سال را سپری کردم.»
بسته‌شدن مکاتب (مدارس) دخترانه تنها محرومیت و رنج زنان افغان نبود، خشک‌سالی‌های پی‌هم و فقر ناشی از آن، بیش‌تر زنان را آزار می‌داد. از این‌رو سادات تصمیم گرفت تا به فیلم‌سازی رو آورد. او میگوید: «در آن سالها بیش‌تر صدای خفته‌ای که خودم یکی از آن‌ها بودم و پنج سال دروازه‌های مکتب به‌رویم بسته شد، بیش‌تر به‌عنوان یک تکیه‌گاه و یک تریبیون خواستم به‌شکل بسیار رسا دردی را که داشتم بیان کنم.» او می‌افزاید: «هیچ زبانی به اندازه زبان تصویر برای گفتن دردها و بیان احساسات، تاثیرگذار نیست. به‌همین دلیل به هنر فیلم رو آوردم و می‌خواهم ناگفته‌هایم را از همین راه برای مردم بیان کنم.» او، که همیشه به این فکر می‌کرد که چگونه زمینه‌ای فراهم شود تا بتواند قصه‌های ناگفته زنان افغانستان را برای مردم دنیا بازگو کند، در دوران طالبان داستان زنی را نوشت که فقر و بیچارگی او را وادار به قاچاق مواد مخدر می‌کند. او میگوید: «فیلم‌نامه‌ی فیلم سه نقطه را در زمان طالبان نوشتم و منتظر بودم که چه زمانی فرصت کار عملی فیلم فرا برسد. خوشبختانه توانستم در سال ۲۰۰۱ این فیلم را ثبت کنم.»
شکست طالبان در سال ۲۰۰۱، راه را برای موفقیت‌های رویا سادات باز کرد. او ابتدا در دانشکده‌ی حقوق و علوم سياسی دانشگاه هرات به تحصیل پرداخت و در سال ۲۰۰۳، که هنوز دانشجو بود، فیلم «سه نقطه» را ساخت. «سه نقطه» از فیلمهای مشهور او است. سپس به کار هنری‌اش ادامه داد و در سال‌های اخیر چهار فیلم داستانی، پنج فیلم مستند و دو سریال را تولید کرد.
| ▲ | جایزه‌های هنری |
در سال ۲۰۰۴، جشنواره‌ای زیر عنوان «تصوير کرامت زن»، توسط «مؤسسه‌ی فرهنگی روزنه» که يک نهاد فعال در امور زنان است، در کابل برگزار شد. در اين جشنواره، آثار شماری از سينماگران افغان، با موضوع زن در قالب‌های مستند و داستانی به نمايش درآمد و در پايان جشنواره، فيلم سه نقطه، ساخته‌ی رويا سادات، مقام اول را به‌دست آورد.[*]
در ۲ مارس ۲۰۱۸، وزارت خارجه هلند اعلام کرد که به رویا سادات، فیلم‌ساز افغان، به‌خاطر کارگردانی فیلم «نامه‌ای به رئیس‌جمهور» جایزه ویژه‌ای که از آن به‌عنوان «جایگزین اسکار» نام برده شده، اهدا کرده است. فیلم «نامه‌ای به رئیس‌جمهور»، به‌عنوان نماینده‌ی سینمای افغانستان در بخش بهترین فیلم خارجی نودمین دوره‌ی جوایز اسکار به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی شد، اما نتوانست که نامزد این بخش شود.[*]
وزیر خارجه هلند در مراسمی به رویا سادات جایزه جایگزین اسکار را اهدا کرد
با این‌حال، سه ماه پیش از این، در فهرست «متفکران جهانی» نشریه‌ی آمریکایی «فارین پالسی» نام رویا سادات، فیلم‌ساز افغان هم قرار داده شد. این نشریه دلیل جا دادن نام سادات در این فهرست را «آوردن داستان زنان افغان بر روی پرده سینما» اعلام کرده است. فارین پالسی نوشته بود که سادات امروز یکی از شناخته‌شده‌ترین کارگردان‌های افغان و یکی از روایت‌گران پیشتاز داستان زنان جامعه‌ای است که زنان در آن هنوز زیردست محسوب می‌شوند.[*]
رویا سادات، کارگردان فیلم «نامه‌ای به رئیس‌جمهور» است
افزون بر این، در ۲۳ مارس ۲۰۱۸، رویا سادات، موفق شد تا جایزه‌ی شجاعت را از سوی وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا دریافت کند. در مراسم اعطای این جایزه ملانیا ترامپ، بانوی اول آمریکا نیز حضور داشت. این جایزه همه ساله به ده تن از بانوانی در جهان اعطا میشود که در راستای صلح، عدالت، حقوق بشر، برابری زنان و مردان و تقویت موقف سیاسی و اجتماعی زنان تلاش کرده باشد.[*]
رویا سادات در کنار ملانیا ترامپ، همسر رئیس‌جمهور آمریکا.
| ▲ | آثار |
به‌طور فشرده، از کارنامه‌ها و دست‌آوردهای هنری رویا سادات، می‌توان از آثار زیر نام برد:
□ در سال ۲۰۰۳، دو فیلم‌نامه نوشت و اولين فیلمش را به‌نام «سه نقطه» ساخت. این فیلم چند جايزه‌ی ملی و بين‌المللی را به‌دست آورد.
-
سه نقطه، داستان زندگی بيوه‌ی جوانی است که قربانی سنت‌های دست‌وپاگير قبيله‌ای میشود. این دختر، به‌زور و بدون تمايل خودش به همسری مردی در می‌آيد که کارش قاچاق موادمخدر است.
زن جوان که گل‌افروز نامیده میشود، در پی کشته‌شدن همسرش، بايد زندگی خود و سه فرزندش را تامين کند، سنت‌های قبيله‌ای به او اجازه ازدواج مجدد نمی‌دهد و هيچ‌کس هم در تأمين زندگی به او کمک نمی‌کند.
در بخشی از داستان، این زن برای نجات فرزند خردسالش از بیماری و گرسنگی، دست به دامان خان (بزرگ قبيله) میشود که او نيز در قاچاق موادمخدر به کشور همسايه (ايران) دست دارد.
خان، تامين زندگی از راه انتقال موادمخدر به ايران را پيشنهاد می‌کند و گل‌افروز نيز ناگزیر می‌پذيرد. او در نهايت توسط مرزبانان ايرانی دستگير و به‌جرم قاچاق موادمخدر، به حبس ابد محکوم میشود.
□ در سال ۲۰۰۵، در جريان دوره‌ی آموزش فیلم‌سازی در كره‌ای جنوبی، فیلم كوتاهی به‌نام «يك تماس» را ساخت.
□ در سال ۲۰۰۶، فیلم مستندی را به‌نام «همه تلاش می‌كنند...» ساخت.
□ در سال ۲۰۰۷، اولين سريال بلند افغانی را به‌نام «رازهای اين خانه» را كارگردانی کرد كه تهيه‌كننده‌ی آن تلويزيون طلوع بود. اين مجموعه‌ی تلويزيونی بلند در بخش اولش ۵۰ قسمت بود كه «جايزه‌ی ويژه» فستيوال بين‌المللی «پوسان» كره‌ای جنوبی را به‌دست آورد.
□ در سال ۲۰۰۸، مجموعه‌ی تلويزيونی ديگری به‌نام «بهشت خاموش» كه از شبكه‌ی تلويزيونی طلوع پخش گردید، را كارگردانی کرد.
□ در سال ۲۰۰۹، فیلم داستانی بلندی به‌نام «تارو زخمه» را نوشت و كارگردانی کرد. به‌نوشته‌ی حسین سیرت این فیلم، «زندگی یک دختر ترکمن را در شمال افغانستان به‌تصویر کشیده است. این دختر قربانی جرمی میشود که پدرش انجام داده است. پدر دختر سالها پیش پسر شخصی به‌نام مختار را با سُم اسپش کشته و حالا دخترش را باید به‌رسم «بد» به مختار بدهد. این دختر آی‌نبات نام دارد و پدرش او را به این دلیل که خواندن و نوشتن را آموخته است و می‌‌تواند نامه بنویسد، از رفتن به مکتب باز می‌دارد.» همو می‌افزاید:
- آی‌نبات که دختر یک خانواده قالی‌باف است، مجبور به خانه‌نشینی میشود تا قالی ببافد. پدرش او را به ازدواج مختار در می‌‌آورد که شوهر چهار زن است. مختار در پاسخ به این‌که زن پنجم در اسلام روا نیست چنین میگوید: «درست است که من چهار زن دارم اما زن اولی خود را مادر خوانده‌ام.»
روز نامزادی فرا می‌رسد و زنانی با سبدهایی از سیب و میوه‌های تازه از راه می‌رسند. گریه و زاری آی‌نبات برای خودداری از این ازدواج راه به‌جایی نمی‌‌برد.
سیاه‌‌روزی‌‌های آی‌نبات آغاز می‌شوند. او پس از نامزادشدن، حامله میشود ولی شوهرش مختار میگوید آی‌نبات از او حامله نشده است. پدر دختر همواره او را با قمچین اسپ لت‌وکوب می‌کند که چرا پیش از عروسی حامله شده است. آی‌نبات از ترس پدر سر به صحرا می‌‌گذارد و از این خرابه به آن خرابه شب را صبح و صبح را شب می‌کند. سرانجام فرزندش در یکی از ویرانه‌ها به‌دنیا می‌آید ولی آی‌نبات هنوز در آغاز راه بدبختی‌های زندگی است. آی‌نبات عاشق پسری است که هرگز به او نمی‌‌رسد. پسری که دختر را از دل و جان دوست دارد.[*]
رویا سادات با این فیلم درد و رنج زنان روستایی افغانستان را با نمایش قباحت جهل و بی‌سوادی به‌تصویر کشیده است.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
رویا سادات، از ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد
Roya Sadat, From Wikipedia, the free encyclopedia.حسین سیرت، رویا سادات با هنر فیلم‌سازی به مبارزه علیه جهل می‌رود، دويچه‌وله‌ی دری: ۹ نوامبر ۲۰۱۵
ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد (انگلیسی)، پیشین.
ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد (فارسی)، پیشین.
رویا سادات، فیلم‌ساز افغان به‌خاطر کارگردانی «نامه‌ای به رئیس‌جمهور» برنده‌ی جایزه‌ی ویژه‌‌ی هلند یا «جایگزین اسکار» شد، وب‌سایت ایرانیان بلژیک: ۵ مارس ۲۰۱۸؛ و نیز: هلند به رویا سادات فیلم‌ساز افغان جایزه‌ی جایگزین اسکار داد، بی‌بی‌سی: ۴ مارس ۲۰۱۸ - ۱۳ اسفند ۱۳۹۶
هارون یوسفی، رویا سادات: مهمان استودیوی شماره هفت، بخش فارسی بی‌بی‌سی برای افغانستان: چهارشنبه ۱۸ مارس ۲۰۰۹ - ۲۸ اسفند ۱۳۸۷
ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد (انگلیسی)، پیشین.
هارون یوسفی، پیشین
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
