 |
|
تاریخ دیپلماسی افغانستان
روابط سیاسی افغانستان و شوروی
آغاز روابط سیاسی افغانستان و شوروی
انقلاب بزرگ سوسیالیستی اکتبر سال ۱۹۱۷، که انقلاب بولشویکی نیز خوانده می‌شود، یکی از رویدادهای مهم قرن گذشته است، که توسط ولادیمیر ایلیچ لنین رهبری شد. پیروزی این انقلاب سبب شد که کشور اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پایه‌گذاری شود.
در ۲۰ فوریه ۱۹۱۹، شاه امان‌الله در افغانستان به سلطنت رسید و استقلال سیاسی افغانستان را اعلام کرد و در ۱۸ اوت ۱۹۱۹، پیمان صلح میان افغانستان و انگلستان به امضأ رسید و افغان‌های استقلال کامل خود را در امور داخلی و خارجی به‌دست آوردند. پیش از آن، در ۷ آوریل همان‌سال، شاه امان‌الله نامه‌ای عنوانی ولادیمیر ایلیچ لنین نوشت که در آن او را «والاگهر رئیس‌جمهور بزرگ روسیه» خوانده و در آن، پیشنهاد برقراری روابط دیپلماتیک بین افغانستان و شوروی کرده بود. پاسخ لنین در ۲۷ مه دریافت شد که طی آن دولت بلشویک‌ها اولین دولتی بود که استقلال افغانستان را به‌رسمیت شاخت.
آن‌چه در پی می‌آید، متن نامه‌ای ولادیمیر ایلیچ لنین به شاه امان‌الله است که در سایت اینترنتی حزب همبستگی افغانستان، به‌نشر رسیده است.
با کسب استقلال افغانستان، اتحاد جماهیر شوروی نخستین کشوری بود که استقلال افغانستان را به‌رسمیت شناخت. شاه‌‌امان‌الله خان که در برابر انگلیس‌ها می‌کوشید حمایت شوروی را با خود داشته باشد، چند هیئت به آن کشور فرستاد. از جمله محمدولی خان دروازی با نامهی امان‌الله خان عنوانی ولادیمیر ایلیچ لنین به مسکو سفر نمود. به گزارش روزنامه‌ی «پراودا» (١٧ اکتوبر ١٩١٩)، ولی‌خان دروازی به‌تاریخ ۱۴ اکتوبر با لنین دیدار نمود. لنین شخصاً نامهی امان‌الله خان را پاسخ داده و به دولت نوبنیاد امانی وعده همکاری نمود. متن کامل این نامه را به‌عنوان یک سند تاریخی عینا مطابق اصل تایپ (بازنویسی) نموده به نشر می‌رسانیم:
ولادیمیر ایلیچ اولیانوف معروف به لنین، تئوریسین و انقلابی کمونیست روسی، رهبر انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و بنیان‌گذار دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود.
| ▲ | نامهی ولادیمیر ایلیچ لنین به شاه امان‌الله |
خدمت اعلیحضرت امیر افغانستان
نامهی گرانبهای اعلیحضرت شما به‌توسط جناب فخامت‌نصاب محمدولی خان سفیر فوق‌العاده آن اعلیحضرت رسید و از مراسم تحیت شما و تقدم در برقرار کردن روابط دوستی فیمابین دو ملت بزرگ روس و افغان به‌اظهار مراتب تشکر خود مبادرت می‌نمایم.
از اولین روزی که ملت افغان برای تحصیل استقلال خود در نهایت جلالت آغاز مبارزت نمود حکومت کارگران و کشاورزان روسیه ترتیب تازه‌ی کارها را در افغانستان فوراً شناخته استقلال کامل افغانستان را رسماً تصدیق نمود و برای برقرار کردن روابط مستحکمه و دائمه میان مسکو و کابل سفیر خود را روانه‌ی افغانستان کرد. امروز افغانستان آبادان در تمام جهان یگانه دولت مستقل اسلامی می‌باشد و به‌حکم قضا و قدر ملت افغان برگزیده شده است که وظیفه‌ی بزرگ تاریخی را به‌جا بیاورند یعنی جمیع ملل اسیر شده‌ی اسلام را دور خود جمع کرده آن‌ها را به‌راه آزادی و استقلال رهنمایی کند.
حکومت کارگران و کشاورزان روسیه به سفیر خود مقیم دربار افغانستان دستورالعمل داده است که برای بستن عهدنامه‌ای تجارتی و دوستی و غیره با حکومت ملت افغانستان داخل مذاکرات بشود. مقصود از بستن عهدنامه‌ای مذکور نه‌تنها استحکام مناسبات دوستانه دو دولت همجوار و به‌فائده‌‌ی بزرگ ایشان است بلکه مقصود آن است که ما به‌اتفاق افغانستان بر ضدانگلیس که بزرگ‌ترین دولت‌های حریص جهان‌گیری و غارتگری عالم می‌باشد متحداً مبارزه کنیم. دولت انگلیس چنان‌که اعلیحضرت شما در نامهی خودتان خیلی صحیح اشاره کرده‌اید تا کنون از ترقی آزاد و صلحجویانه‌ی ملت افغان مانع بوده است و ملت افغان را از نزدیک‌ترین همسایگانش دور کرده.
از صحبت با جناب فخامت‌نصاب محمدولی‌خان سفیر فوق‌العاده‌ی محترم اعلیحضرت شما اطلاع یافتم که اعلیحضرت شما میلی دارید در باب معاهده‌های دوستانه در کابل مذاکره شود و هم‌چنین ملت افغان آرزو دارد از ملت روس بر ضدانگلیس معاهده‌ی حربیه دریافت کند. حکومت کارگران و کشاورزان روسیه مایل است این معاهده را به‌طریق اکمل به ملت افغان بدهد و علاوه بر آن می‌خواهد تجاوزاتی که از طرف حکومت امپراتوری سابق روسیه شده است از روی عدالت و انصاف تلافی کند. از طرف ما به سفیر اعلیحضرت شما تکلیف شده و به حکام ما در ترکستان دستورالعمل داده شده است که از برای اصلاح سرحدات روسیه و افغانستان کمیسیون مختلط تشکیل داده شود تا این‌که با مراعات عدالت، انصاف و حقوق و میل اهالی مقیم در سرحدات بر خاک افغانستان توسیع داده شود. ما امیدواریم که این کمیسیون با تصویب اعلیحضرت شما فوراً مشغول به‌کار شده مأموریت خود را با بسته‌شدن اتفاق‌‌نامه میان روسیه و افغانستان که در کابل عقد خواهد شد و در یک وقت به‌انجام برساند.
به‌موجب میل سفیر اعلیحضرت شما حکومت ما با تلگراف بی‌سیم با حکومت‌های دول مجاوره‌ی روسیه از برای تأمین راه سفر سفارت افغانستان به‌سمت اروپا و امریکا مخابره کرد و لیکن جای تأسف است که دسایس همان دولت مغرض که اعلیحضرت شما در نامهی محترم خود اشاره کرده‌اید مانع از اجرای نقشه‌ی اعلیحضرت شما شده و سفارت افغانستان مجبور شد که راه دیگر اختیار نماید. با کمال خیرخواهی سفارت مذکور را رخصت کرده از طرف حکومت کارگران و کشاورزان روسیه به اعلیحضرت شما و به همه‌ی ملت افغان سلام مخلصانه می‌رسانم.
متن کامل نامهی ولادیمیر ایلیچ لنین به شاه امان‌الله، پادشاه افغانستان
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- سند تاریخی: نامهی لنین به شاه امان‌الله خان، سایت حزب همبستگی افغانستان: دوشنبه، ۱۶ سنبله ۱۳۹۴.
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ سایت حزب همبستگی افغانستان
