[آلمان] [دیوار برلین]
[↑] آشنایی با دیوار برلین
دیوار برلین که احداث آن نشانه آغاز و فروریختن آن نشانه پایان جنگ سرد و رویارویی ابرقدرت‌هاست برای مدت ۲۸ سال در وسط شهر برلین برپا بود و این شهر را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرد.
سال ۱۹۴۵ بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم، متفقین شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه و شوروی که در این جنگ به پیروزی رسیده بودند کشور آلمان را به چهار بخش که هر کدام تحت کنترل یکی از آن‌ها بود تقسیم کردند. سه بخش تحت کنترل آمریکا، انگلیس و فرانسه بعداً یکی شدند و جمهوری فدرال آلمان که به‌عنوان آلمان غربی معروف بود را تشکیل دادند.
در بخش تحت کنترل شوروی در ۷ اکتبر ۱۹۴۹ یک دولت کمونیستی تشکیل شد که به جمهوری دموکراتیک آلمان یا آلمان شرقی معروف شد. با حاکم شدن مناسبات کمونیستی در آلمان شرقی شرایط اقتصادی و سیاسی آن به وخامت گرایید و نارضایتی گسترده مردم را در پی داشت.
این ناراضیان بویژه در برلین شرقی به‌دنبال شرایط بهتر زندگی راه برلین غربی را در پیش گرفتند به‌طوری که براساس آمارهای منتشره طی شش ماه اول سال ۱۹۶۱ تعداد ۱۶۰ هزار نفر از برلین شرقی به برلین غربی پناهنده شدند. این امر موجب عصبانیت دولت آلمان شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق و کشورهای اقماری آن شد.
در پی این تحولات، نیکیتا خروشچف، نخست وزیر وقت شوروی، به منظور جلوگیری از سیل مهاجران آلمان شرقی به آلمان غربی دستور ساخت دیوار برلین را صادر کرد. دولت آلمان شرقی تحت رهبری "اریش هونیکر" در ۱۳ اوت ۱۹۶۱ ساخت دیوار برلین را به‌عنوان "دیوار حافظ ضد فاشیست" آغاز کرد.
این دیوار به‌منظور جدا کردن برلین شرقی و جمهوری دموکراتیک آلمان از برلین غربی با استفاده از سیم خاردار و موانع ضدتانک احداث شد. در این چارچوب خیابان‌ها تکه تکه شد و موانع بر سر راه پیاده روها گذاشته شد. در اطراف این منطقه هم تانک‌ها تجمع کردند. خطوط مترو و قطارهای محلی بین برلین شرقی و غربی متوقف و ارتباط تلفن این دو بخش نیز قطع شد. همچنین ساکنان برلین شرقی از ورود به برلین غربی منع شدند که این امر به‌دلیل این که حدود ۶۰ هزار نفر از ساکنان برلین شرقی در برلین غربی کار می‌کردند مشکلات زیادی به‌بار آورد.
در ۲۰ سپتامبر ۱۹۶۱ دولت آلمان شرقی منازل نزدیک این دیوار را تخریب کرد و کار احداث یک دیوار دائمی با مواد سخت را آغاز کرد که در پایان طول آن به ۱۶۶ کیلومتر رسید. ارتفاع این دیوار ۴ متر بود. بعد از آن یک مسیر نگهبانی، یک راهگذر با دیده‌بان‌ها، برج‌های دیده‌بانی، سنگرهای زیرزمینی و دیوار دوم بود. احداث دیوار برلین باعث شد تا مرز بین آلمان شرقی و آلمان غربی در ۱۹۲ مسیر و خیابان که ۹۷ مورد آن به برلین شرقی و ۹۵ مورد آن به سایر مناطق آلمان شرقی منتهی می‌شد قطع شود.
در نقاط مرزی که برای عبور و مرور مورد استفاده قرار می‌گرفت نیز ایستگاه‌های بازرسی ایجاد شد که مهم‌ترین آن گذرگاه ایستگاه بازرسی "چارلی" در بخش آمریکایی برلین غربی بود. در ۱۷ اوت ۱۹۶۲ پیتر فیشر که قصد داشت در نزدیکی این منطقه از دیوار برلین بالا رود توسط نگهبانان کشته شد. این امر موجب آشوب در برلین غربی و نفرت ساکنان برلین غربی از آمریکایی‌ها شد.
بر اساس گزارش‌هایی که به تازگی منتشره شده تحقیقات پژوهشگران آلمانی نشان می‌دهد که در طول دوران جنگ سرد ۱۲۵ نفر بر روی دیوار برلین کشته شده‌اند. این آمارها در یک گزارش دولتی آلمان با عنوان "مرگ بر روی دیوار از ۱۹۶۱ تا ۱۹۸۹"ذکر شده است. قبلا تعداد کشته‌ها بر روی دیوار برلین ۲۰۰ نفر ذکر می‌شد.
تحقیقات جدید همچنین نشان می‌دهد که ۹۳ مورد از قربانیان شهروندان آلمان شرقی بودند که قصد فرار داشته‌اند. ۳۲ مورد دیگر نیز زمانی کشته شده‌اند که قصد فرار نداشته‌اند که شامل ۸ نگهبانی که به‌طور اتفاقی کشته شده‌اند نیز می‌شود. ۶۲ مورد نیز خودکشی بوده که قربانیان نجات یافته‌اند.
در اواخر دهه ۱۹۸۰ با آب شدن تدریجی یخ‌های روابط شرق و غرب و اجرای سیاست‌های گلاسنوست و پروسترویکای میخائیل گورباچف در شوروی زمینه فروپاشی دیوار برلین فراهم شد. در واقع پایان عمر آلمان شرقی زمانی آغاز شد که دولت کمونیستی مجارستان درهای خود را بر روی غرب گشود.
از آنجا که مهاجرت بین کشورهای کمونیستی ممنوع نبود، در پی این رویداد ساکنان آلمان شرقی که مجاز به رفت و آمد به مجارستان بودند از طریق مجارستان و نیز چکسلواکی به آلمان غربی و سایر کشورهای اروپای غربی رفت و آمد می‌کردند. هجوم گسترده ساکنان آلمان شرقی به آلمان غربی، استعفای اریش هونیکر و تظاهرات گسترده روزهای دوشنبه مردم آلمان شرقی و حذف محدودیت مسافرت شهروندان آلمان شرقی توسط دولت جدید آن کشور در نهایت باعث شد تا در روز ۹ نوامبر ۱۹۸۹ دیوار برلین خراب شود و تنها قطعات کوچکی از این نشانه جنگ سرد بین شرق و غرب به‌عنوان یادگار تاریخ باقی بماند.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- دکتر علی صباغیان، آشنایی با دیوار برلین، سایت ویستا؛ برگرفته از: همشهری آنلاین
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ سایت ویستا؛ برگرفته از: همشهری آنلاین
[برگشت به بالا]
