 |
|
روزی که مزارشریف سقوط کرد
فهرست مندرجات
.
ناگفته‌های شهادت دیپلمات‌های ایران در افغانستان
حادثه تلخ مزارشریف در افغانستان یکی از آن حوادث غم‌انگیزو در عین حال پیچیده‌ای محسوب می‌شود که نه تنها با تاریخ روابط سیاسی معاصر ایران و افغانستان ارتباط تنگاتنگ دارد، بلکه با سیر سیاسی و استراتیژیک کشورهای منطقه نیز متعلق است. این حادثه تلخ، در ۱٧ مرداد (اسد) ۱٣٧٧، منجر به کشته‌شدن جمعی از دیپلمات‌های ایران در افغانستان شد. سال‌ها از حمله طالبان به کنسولگری ایران می‌گذرد و تاکنون این حادثه از جنبه‌های مختلفی مورد واکاوی قرار گرفته است. اما هنوز هم، ماجرای تلخ مزار شریف، با ابعاد ناشنیده و ناگفته زیادی همراه است.
آن‌چه در زیر آمده، مصاحبه با محمدرضا فرقانی، کاردار سابق سفارت ایران در مزار شریف است که در آن به بیان خاطرات خود در زمان شهادت دیپلمات‌های ایران در مزار شریف و به تشریح وقایع ۱٧ سال گذشته افغانستان پرداخته است.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «محمدرضا فرقانی» از جمله دیپلمات‌های ایرانی است که در زمان حمله طالبان به کنسولگری ایران در ستاد افغانستان نمایندگی وزارت امور خارجه در مشهد فعال بوده است.
فرقانی در آن‌زمان کار کمک‌رسانی به اتحاد شمال را انجام می‌داده و پیگیر تحولات میدانی افغانستان در مشهد بوده است. وی حدود ۲ هفته قبل از حادثه برای یک ماموریت ویژه به مزار شریف می‌رود و از آن‌جا به بامیان و ارتباطش با افغانستان را از همان‌جا به‌صورت دائمی ادامه می‌دهد.
خبرگزاری فارس در سال گذشته (۱۳۹۵ خورشیدی) به‌منظور آگاهی از ناگفته‌های این حادثه که در تاریخ دو کشور ایران و افغانستان ثبت شد، به‌سراغ این دیپلمات رفت.
محمدرضا فرقانی، کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان با بیان اینکه زمان شهادت دیپلمات‌های ایران در افغانستان در مزارشریف حضور داشته گفت: من در آن‌زمان معاون وزارت امور خارجه بودم، اوضاع و شرایط جنگی بین گروه‌های طالبان و نیروهای مقاومت افغانستان به رهبری «برهان‌الدین ربانی» و به فرماندهی «احمدشاه مسعود» حاکم بود.
| ▲ | پیگیری اوضاع کابل بعد از سقوط |
وی با بیان اینکه جنگ طالبان از سال ٧٣ شمسی با ظهور طالبان در ولایت قندهار آغاز شد و تا سال ٧٧ هم‌چنان ادامه داشت، گفت: بعد از سقوط کابل اوضاع و احوال افغانستان را از مشهد پیگیری می‌کردیم.
فرقانی با مرور خاطرات تلخ گذشته و حادثه هولناک شهادت دیپلمات‌های ایرانی، گفت: در آن حادثه هولناک ٨ دیپلمات ایرانی به شهادت رسیدند و یکی از آنها به‌طور معجزه‌آسایی زنده ماند.
کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان با بیان اینکه طالبان سال ٧٧ با طالبان امروز دچار تغییر و تحولاتی شده بیان کرد: طالبان در آن‌زمان به‌فکر به‌دست گرفتن قدرت سیاسی و نظامی و بی‌تجربه بود و در حال رقابت با سایر گروه‌های افغانستان و نیروهای آمریکایی بود.
| ▲ | دولت افغانستان در حال مذاکرات صلح |
وی با اشاره به اینکه طالبان با گذشت ۱٧ سال که تشکیل حکومت داده و مورد حمایت نیروهای آمریکایی و ناتو است. افزود: در حال حاضر طالبان همانند وزنه‌ی سیاسی و به‌ویژه از نظر نظامی در منطقه است، دولت افغانستان در حال مذاکره صلح در برنامه‌ی آشتی ملی قصد دارد با طالبان به تفاهم برسد.
فرقانی افزود: پاکستان به‌دنبال نیروی قدرت‌طلب طالبان در صحنه‌ی در افغانستان است، آمریکا، کشورهای غرب و سازمان ملل نیز بارها درخواست مذاکره با طالبان را داده‌اند.
| ▲ | دفتر دیپلماتیک طالبان در قطر |
کارشناس مسائل شبه قاره‌ی با بیان اینکه طالبان در دوحه قطر دفتر دیپلماتیک دارد، بیان کرد: کشورهای عربی منطقه به‌دنبال استفاده ابزاری از طالبان هستند، طالبان دفتر دیپلماتیک در دوحه قطر دارد و دارای نماینده است.
فرقانی در ادامه با مرور خاطرات خود در سال ٧٧ و نحوه آشنایی خود با شهید صارمی، گفت: با شهید صارمی در کابل آشنا شدم و بعد از آشنایی با ایشان در مزارشریف با ایشان در ارتباط بودم.
| ▲ | جسارت و شجاعت مثل‌زدنی شهید صارمی |
کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان با بیان اینکه شهید صارمی در عرصه سیاست نیز دارای مهارت ویژه‌ای بود، عنوان کرد: جسارت حضور در صحنه تحولات نظامی افغانستان از جمله ویژگی‌های این شهید بزرگوار بود.
وی شهامت شهید صارمی را مثال‌زدنی دانست و بیان کرد: شهید صارمی علاقه خاصی به حوزه‌ی سیاست در امور افغانستان و جغرافیای این منطقه داشت.
فرقانی با بیان اینکه شهید صارمی تنها یک خبرنگار نبود، گفت: شهید صارمی علاقه‌مند به حوزه‌ی فرهنگ، اوضاع و آداب و رسوم کشور افغانستان بود.
| ▲ | تجهیز کتابخانه افغانستان خواسته شهید صارمی |
کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان تأکید کرد: کار فرهنگی برای شهید صارمی از اولویت خاصی برخوردار بود، وی معتقد بود به دلیل اینکه هر دو کشور فارسی‌زبان هستیم باید به فرهنگ کتاب و کتابخوانی اهمیت داده شود و خواستار تقویت کتابخانه‌های افغانستان بود.
وی در ادامه افزود: شهید صارمی با روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در افغانستان آشنا بود و اگر شهید صارمی به شهادت نمی‌رسید در حال حاضر یکی از بهترین کارشناسان مسائل سیاسی منطقه بود.
| ▲ | روایت تنها بازمانده حادثه در فیلم مزارشریف |
فرقانی با بیان اینکه فیلم «مزارشریف» را که در رابطه با شهادت دیپلمات‌های ایران در افغانستان است تماشا نکرده، گفت: با توجه به اینکه من در عمق جریان بودم و می‌توانستم به فیلم‌سازان مزارشریف اطلاعاتی را بدهم چرا که لحظه به لحظه آن واقعه هولناک را از مشهد رصد می‌کردیم، به‌هر حال، به این دلیل که آقای شاهسوند این تیم را همراهی کرده‌اند و به واقعیت نزدیک است.
| ▲ | روزی که مزارشریف سقوط کرد |
کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان در ادامه صحبت‌های خود به‌نحوه‌ی سقوط مزارشریف توسط طالبان پرداخت و بیان کرد: زمانی‌که طالبان از غرب و جنوب مزار حرکت کردند، روز 16 مرداد (اسد) اکثر شهرها سقوط کرده بود و طالبان در آستانه‌ی وارد به مزارشریف شدند و این شهر را به اشغال خود در آوردند.
وی با بیان اینکه از طریق تماس تلفنی با کنسولگری در ارتباط و پیگیر وقایع بوده‌اند، گفت: ما از طریق سیستم ارتباطی صداهای را می‌شنیدیم، گروه‌های طالبان به خشونت در را باز کردند و دیپلمات‌ها را به دفتر مخابراتی که در زیر زمینی بود بردند، اما سیستم ارتباطی قطع نشده بود و در نهایت صدای رگبار به گوش رسید. امیدوار بودیم که دیپلمات‌ها زنده باشند
کارشناس مسائل شبه قاره افزود: با این وجود مطمئن نبودیم که چه حادثه ای در دفتر کنسولگری رخ داده است، امید به زنده بودن دیپلمات‌ها داشتیم.
وی با بیان اینکه این مسئله کینه توزی این افراد را نشان می‌داد، افزود: همین موضوع باعث شد که احساس خطر کنیم، آرایش نظامی در مرزها برقرار شد تا آنها را سر جایشان بنشانیم.
| ▲ | سکوت معنادار برخی کشورها در شهادت دیپلمات‌ها |
فرقانی با اشاره به ابعاد جهانی این واقعه گفت: برخی در کشورها در مقابل این حادثه سکوت معناداری داشتند، در حالی که جهان از این اقدام در بهت و حیرت فرو رفته بود.
کاردار سابق سفارت ایران در افغانستان اظهار داشت: برخی کشورها نسبت به این کینه و غرض داشتند و به نوعی خواستار درگیری نظامی ایران و طالبان بودند.
| ▲ | حمایت عربستان، آمریکا و انگلیس از این اقدام |
وی این اقدام را نوعی اقدام جاسوسی دانست و گفت: به‌طور حتم این اقدام از سوی برخی کشورهای ذی‌نفع از جمله عربستان آمریکا و انگلیس حمایت می‌شد.
فرقانی در ادامه صحبت‌های خود گفت: با اینکه هنوز از شهادت دیپلمات‌ها باخبر نبودیم اما در این رابطه هر روز خبری می‌رسید، اینکه اسیر و یا شهید شده‌اند.
کاردار سفارت ایران در افغانستان با اشاره به سابقه طالبان در به اسارت گرفتن دیپلمات‌های ایران، گفت: قبل از آن نیز دیپلمات‌های ایران در افغانستان به اسارت در آمده بودند اما توسط نیروهای طالبان آزاد شدند.
| ▲ | عامل اصلی شهادت دیپلمات‌های ایران |
وی با بیان طرح این علامت سوال که چرا دیپلمات‌های ایران که سابق بر این توسط طالبان به اسارت درآمده بودند، آزاد شدند، اما این‌بار به شهادت رسیدند، اظهار داشت: طالبان در آن زمان مسئولیت این کشتار بی‌رحمانه را نپذیرفت، احتمال این است که این نیروهای سرویس‌های جاسوسی از سوی پاکستان مرتکب این اقدام شدند، چرا که دیپلمات‌های ما از جمله «شهید گنجی» و «شهید رحیمی» سابقاً در پاکستان به شهادت رسیده بودند.
فرقانی در رابطه با اقداماتی که بعد از این واقع رخ داد گفت: از طریق کنسولگری در هرات و حیدرآباد پیگیر موضوع شدیم و با دوستان پاکستانی، سازمان ملل و صلیب سرخ وارد عمل شدیم و در نهایت خبر شهادت دیپلمات‌ها برایمان مسجل شد.
| ▲ | انتقال پیکر شهدا از مزارشریف به مشهد |
کاردار سفارت ایران افزود: بعد از گذشت بیش از یک ماه پیکر شهدا را که در اطراف کنسولگری روی آنها خاک ریخته‌شده بود پیدا کردیم و پیکرهای شهدا به مشهد انتقال داده شد.
وی اظهار داشت: در آن سال‌های ما به دولت افغانستان کمک کردیم و گرنه زودتر از این توسط نیروهای طالبان سقوط کرده بود.
کارشناس مسائل سیاسی افغانستان ۱٧ سال قبل را با حال حاضر بدون تفاوت دانست و بیان کرد: بعد از ۱۱ سپتامبر افغانستان توسط ناتو اشغال شد.
| ▲ | تداوم نأمنی افغانستان با حضور نیروهای داعش |
فرقانی با اشاره به ناامنی‌های اخیر منطقه، گفت: الان هم شاهد حضور نیروهای سرخورده داعش در افغانستان هستیم، هنوز جنگ و نأمنی برقرار است.
وی در پایان با اعلام نگرانی از حضور نیروهای داعش در افغانستان، خاطرنشان کرد: داعش از مناطق جنوبی و جنوب شرق به شمال غرب افغانستان راه یافته است، فقر در این کشور زمینه گرایش به پیوستن داعش را فراهم می‌کند.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ناگفته‌های شهادت دیپلمات‌های ایران در افغانستان، روزی که مزارشریف سقوط کرد، سایت افغانستان خبرگزاری فارس: ۱۷ مرداد ۱۳۹٦
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ سایت اینترنتی افغانستان خبرگزاری فارس
