مطابق قانون اساسی کشور، حاکمیت ملی در افغانستان به ملت تعلق داشته و هر شهروند آن حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را دارد. در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری که یکی از مهمترین و موثرترین وقایع آینده‌ساز کشور عزیزمان است، قرار داریم. لذا حضور گسترده و آگاهانه مردم در این انتخابات در سرنوشت کشور نقش اساسی دارد، و بازسازی، توسعه، آبادی، رفاه، امنیت، اقتدار و حاکمیت ملی کشور به اراده مردم سرفراز افغانستان، حضور موثر در انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شایسته‌ترین فرد برای تصدی این پُست بستگی دارد. شفافیت، سلامت، آزاد و عادلانه بودن پروسه انتخابات مهمترین عنصری است که تمام نهادها و افراد باید در تحقق آن بکوشند. {پــیام وزارت عدليه جمهوری اسلامی افغانستان}
افغانستان در سی و پنج سال گذشته شاهد چند کودتاه، اعدام رهبران و چند بار دست به دست شدن قدرت بوده است تا سر انجام با حمایت جامعه جهانی یک نظام نو دموکراتیک در آن شکل گرفت.
افغانستان در سال ۱۳۵۷ دچار دگرگونی‌های گسترده سیاسی- اجتماعی گرديد که منجر به بیداری بیشتر سیاسی اين کشور شد.
پس از سالها جنگ داخلی، سرانجام هفت سال پیش حاکمیت جدید به حمایت جامعه بین‌المللی روی کار آمد و پنج سال پیش اولین انتخابات دموکراتیک در این کشور برگزار شد.
افغانستان دارای نظام ریاستی است و رئیس جمهوری در برابر پارلمان مسئولیت دارد. دوره کار رئیس جمهوری افغانستان پنج سال است.
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان با حضور نمایندگان جامعه بین‌المللی کمیسیون مستقل انتخابات برای این کار مامور می‌شود.
اعضای این کمیسیون را رئیس جمهور ی بر می‌گزیند، اما حق بر کناری آنها مشروط به حکم دادگاه است. از نظر مالی این کمیسیون متکی به کمکهای مالی حکومت و جامعه بین‌المللی برای پیشبرد روند انتخابات است.
برای نظارت بر انتخابات از ناظران بین المللی و نمایندگان سازمان ملل متحد در افغانستان دعوت می‌شود. این نظارت عام و در کلیه امور و در همه مراحل جاری است. نمایندگان نامزدها، احزاب و جامعه مدنی نیز حق نظارت بر شمارش آرا و بر جریان رای‌دهی را دارند.
کمیته بررسی شکایات در افغانستان مهمترین بخش در کمیسیون مستقل انتخابات است و حسب معمول تاکنون این کمیته بیشتر تحت نفوذ نمایندگان جامعه بین المللی بوده است. رئیس این کمیته در این دور انتخابات یکی از اعضای دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان است.
در افغانستان بر اساس قانون در رد یا تایید صلاحیت نامزدها هیچ اصل پذیرفته شده‌ای وجود ندارد، اما کمیسیون رسیدگی به شکایات می‌تواند با در نظر داشت ارزیابی اعتراض‌ها و موجه بودن یک شکایت قضیه را دادگاهی کند و نامزد مورد نظر را از حق شرکت در انتخابات محروم کند.
شرايط نامزد رياست جمهوری
به‌اساس ماده ٦٢ قانون اساسى، شخصى که به رياست جمهورى کانديد می‌شود، بايد تبعه افغانستان، مسلمان و متولد از والدين افغان بوده و تابعيت کشور ديگرى را نداشته باشد. در روز کانديد شدن سن وى از چهل سال کمتر نباشد و از طرف محکمه به ارتکاب جرايم ضد بشرى و جنايت محکوم نشده باشد.
شیوه انتخابات
انتخابات در افغانستان به صورت مستقیم و عمومی با رای مخفی انجام می‌شود. در اين کشور واجدان شرایط رای‌دهی ثبت نام شده و برگه‌های مخصوص انتخاباتی می‌گیرند.
واجدان شرایط در انتخابات دور دوم رياست جمهوری افغانستان بیش از ۱۲ میلیون نفر از جمعیت ۳۰ میلیون نفری این کشور تخمین زده شده‌اند. بخش زیادی از جمعیت سی میلیونی افغانستان هنوز در کشورهای همسایه در مهاجرت به سر می‌برند و آنها در این دور شانسی برای مشارکت در انتخابات را نخواهند داشت.
امنیت در افغانستان به خصوص در جنوب این کشور چالشی بزرگی در راه مشارکت عمومی برای رفتن به پای صندوقهای رای خواهد بود و نقش زنها در این مناطق نیز قابل نگرانی پیش بینی شده است.
سلامت انتخابات
در افغانستان، نسبت به سلامت انتخابات نگرانی‌هایی وجود دارد، هر چند مقامات انتخابات همواره بر سالم بودن این روند تاکید کرده‌اند. اما در اين کشور نگرانی‌هایی از بابت تقلب در به کار بردن برگه‌های رای‌دهی و به خصوص برگه‌های مربوط به زنان در جنوب کشور مطرح شده است.
از سوی دیگر برخی نامزدهای انتخابات ابراز نگرانی کرده اند که با در نظر گرفتن نامزد بودن رئیس جمهوری کنونی افغانستان در مبارزات انتخاباتی، بیم آن می‌رود که از برخی امکانات و نفوذ دولتی در کارزار مبارزات انتخاباتی به نفع او استفاده شود.
در افغانستان هر نامزد پس از نشر فهرست نهایی نامزدها، دو ماه فرصت تبلیغات دارد تا مردم را در جریان طرح‌ها و برنامه‌های خود قرار بدهد.
در افغانستان پس از تابعیت افغانی و مسلمان بودن بدون تبعیض شیعه یا سنی، شرط مهم برای نامزد شدن در انتخابات ریاست جمهوری، دست نداشتن در جنایات ضد بشری و محروم نشدن از حقوق مدنی به حکم محکمه است. (معیاری برای تایید صلاحیت برای مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری شمرده می‌شود.)
در افغانستان در دور اول یک زن و در دور دوم دو زن ثبت نام کرده‌اند.
در افغانستان رسانه‌های رسمی و خصوصی بطور گسترده انتخابات را زیر پوشش قرار می‌دهند. کمیسیون مستقل انتخابات در افغانستان، در بطن خود کمیسیون رسانه‌ها را ایجاد می‌کند تا بر تبلیغات و حق فرصتهای منصفانه برای همه نامزدها نظارت داشته باشد.
چالشها
برخی از صاحب نظران به این نظرند که انتخابات در افغانستان بنا بر نوع نظام و شیوه عمل در اجرای انتخابات دموکراتیک است
در افغانستان محدویت‌های سنتی، جنگ و ناامنی در جنوب کشور مانع مشارکت زنان در رای‌دهی خواهد بود و نیز اثرات این وضعیت بر اصل مشارکت آزاد مردم برای ابراز رای‌شان اثر منفی خواهد داشت. تهدید طالبان و شبکه القاعده مشکل دیگری خواهد بود.
قوم‌گرایی آفتی است که همواره در افغانستان اثرات آن مشهود بوده است. تلاشهای بسیاری از رهبران ملی افغانستان برای زدودن آن کم اثر بوده است. سه دهه جنگ و بی اعتمادی ملی این وضع را تشدید کرده است. در هفت سال گذشته دولت جدید ملت سازی را بخشی از برنامه های اصلی خود در نظر داشت اما منتقدان موفقیت کمی را در این زمینه ارزیابی می‌کنند.
بجای جناح محوری و سیاسی شدن جریانها در افغانستان، شخصیت محوری و قوم گرایی در اين کشور متشخص بوده است. بسیاری از تحلیلگران با توجه به فهرست نامزدهای انتخابات دور دوم معتقد اند که قوم گرایی در حال کم رنگ شدن است اما نبودن احزاب جدی سیاسی یا جناح‌ها، تلاشهای دموکراتیک را به یک تفکر مردمی عام مبدل نکرده است.
حتی تلاش ضد قوم گرایی، موجب دوری جستن از اصل شایستگی و نزدیکی به سوی تفاهم قومی می‌شود. در نتیجه افرادی به عنوان نماینده قومی وارد ائتلافهای سیاسی می‌شوند که ممکن است بر کیفیت کار کابینه آینده افغانستان اثر منفی بگذارند و هم به نحوی بر اصل دموکراسی اثر گذار است.[*][**]
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری
دورۀ اول (انتخابات ریاست جمهوری سال ٢۰۰۴):
اولین انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان، روز ١٨ مهر ماه ١٣٨٣ برگزار شد.[*][+][*][*] در آن انتخابات حامد کرزی با ۴/۵۵ درصد آرا در حالی پيروز شد كه نزديك‌ترين رقيب او، محمديونس قانونی ٣/١٦ درصد آرا را كسب كرده بود و اين نشان از اقبال افغان‌ها به کرزی داشت.[*] بلافاصله پس از انتخابات ١۴ نفر از ١٨ كاندیداهای ریاست جمهوری این پروسه را بی اعتبار خواندند و تقاضای برگزاری دوباره انتخابات را كردند. ولی این درخواست از جانب کرزی و حامیان آمریكایی و سازمان ملل او رد شد.[*][*]
دورۀ دوم (انتخابات ریاست جمهوری سال ٢۰۰٩):
کمیسیون انتخابات افغانستان پنجم تا هجدهم ثور/اردیبهشت را برای ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی/استانی در این کشور اعلام کرده بود. این زمان دیگر تمدید نخواهد شد.
با پایان زمان تعیین شده برای ثبت نام نامزدهای انتخابات آینده ریاست جمهوری افغانستان، شمار نامزدان به ۴۲ تن رسید.
مقام های کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می گویند ۴۰ مرد و دو زن شامل فهرست نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این کشور هستند.
پیش از این شماری از سیاستمداران مطرح افغانستان برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری اعلام تمایل کرده بودند، اما با پایان زمان ثبت نام، نامهای آنها در فهرست نامزدهای انتخابات دیده نمی‌شود.
انوارالحق احدی، وزیر پیشین مالیه/دارایی، علی‌احمد جلالی، وزیر پیشین داخله/کشور و زلمی خلیلزاد، سفیر پیشین آمریکا در افغانستان و سازمان ملل، از کسانی هستند که علیرغم ابراز تمایل قبلی‌شان برای شرکت در انتخابات به عنوان نامزد، ثبت نام نکردند.
حامد کرزی، رئیس جمهوری کنونی، دکتر عبدالله عبدالله، وزیر پیشین خارجه و اشرف غنی احمدزی، وزیر پیشین مالیه/دارایی، از نامزدهای مطرح در فهرست نامزدان انتخابات هستند.
رمضان بشردوست، عضو مجلس نمایندگان و وزیر پیشین پلان/برنامه‌ریزی، عبدالسلام راکتی، عضو دیگر این مجلس و از فرماندهان پیشین طالبان، هدایت امین ارسلا، که از او در کابینه افغانستان به عنوان وزیر ارشد نام برده می‌شود، عبداللطیف پدرام رهبر حزب کنگره ملی، شهنواز تنی، وزیر دفاع دولت به رهبری دکتر نجیب‌الله، از دیگر نامزدهای شناخته شده این انتخابات هستند.
شهلا عطا، عضو مجلس نمایندگان و فروزان فنا، از نامهای جدید در عرصه سیاست، دو زن نامزد انتخابات ریاست جمهوری هستند.
اما بیشتر کسانی که شامل فهرست نامزدان انتخابات ریاست جمهوری شده‌اند، شناخته شده نیستند و به نظر بسیاریها در روند انتخابات خیلی تاثیرگذار و جدی نخواهند بود.[*] هزينه برگزاری انتخابات ٢٢۳ ميليون دلار پيش بينی شده است و براساس گزارش‌ها ۱٦ ميليون نفر از جمعيت کشور کارت رای‌دهی را از شعبه‌های کميسيون انتخابات دريافت کرده‌اند.[*]
فهرست کامل نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ١٣٨٨
يکشنبه ٢٧ ثور ١٣٨٨- ١٧ مي ٢٠٠٩- کابل: کميسيون مستقل انتخابات افغانستان روز شنبه، فهرست اوليه ۴۴ نامزد دومين دوره انتخابات رياست جمهوري اين کشور از جمله دو زن داوطلب احراز اين پست را رسما اعلام کرد.[روزنامۀ چراغ][خبرگزاری جمهوری اسلامی ايران]
در فهرست اولیه ۴۴ تن به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ معرفی شده بود. اما، کمیسیون شکایات انتخاباتی، نامهای دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری و معاون یک نامزد دیگر انتخابات را از فهرست نهایی نامزدها حذف کرده است.
اکبر بای، رئیس شورای ترکتباران افغانستان و جعفر هوفیانی، دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری و ضیاءالدین، معاون دوم سنگین محمد رحمانی، نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری، از سوی این کمیسیون رد صلاحیت شده‌اند.[*][**]
قرار است انتخابات در بیستم آگست برابر با بیست و نهم اسد برگزار شود.
در انتخابات این دوره چهل و یک تن به شمول حامدکرزی رئیس جمهور کنونی با همدیگر به رقابت خواهند پرداخت.[*]
...
براساس قانون در افغانستان، اگر هیچ یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نتواند در دور اول انتخابات بیش از ۵۰ درصد آرا را به‌دست آورد، دور دوم انتخابات با شرکت دو نامزد حائز بیشترین شمار برگزار خواهد شد.
نتایج مقدماتی انتخابات، که پیش از این توسط کمیسیون انتخابات اعلام شده، نشان می‌دهد که حامد کرزی بیش از ۵۵ درصد و عبدالله عبدالله ۲۸ درصد کل آرا را به‌دست آوده‌اند، اما این آمار به شدت مورد اعتراض شماری از نامزدها قرار گرفته است.
نامزدهای معترض می‌گویند در انتخابات ۲۹ اسد "تقلب گسترده‌ای" به‌نفع آقای کرزی صورت گرفته است و بازشماری آرای مشکوک باعث خواهد شد که سهم آقای کرزی از کل آرای قابل قبول به زیر ۵۰ درصد کاهش یابد.[*][*]
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی در افغانستان ظرف حدود دو ماه گذشته سرگرم بررسی ادعاهای تقلب در انتخابات بوده است.
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی در گزارش روز دوشنبه، نوزدهم اکتبر، اعلام کرد که آرای ٢۱٠ مرکز رای‌دهی به دلیل تردید در مورد سلامت آنها باطل شده است.
این کمیسیون می‌گوید، "شواهد واضح و قابل قبولی" مبنی بر تقلبی بودن آرای این مراکز انتخابات در دست دارد که در سراسر افغانستان موقعیت داشته‌اند.
ناظران اتحادیه اروپا قبلا اعلام کرده بودند که در مورد سلامت حدود یک و نیم میلیون رای ریخته شده به صندوقها در انتخابات بیستم آگوست تردید وجود دارد که بیش از یک میلیون از این آرا، مربوط به حامد کرزی می‌شود.
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی در افغانستان نتایج کار خود را به کمیسیون انتخابات افغانستان تحویل داده و این کمیسیون باید نتایج نهایی انتخابات را اعلام کند. در نتیجه بررسی ادعاهای تقلب در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، آرای حامد کرزی به زیر پنجاه درصد رفته است.[*][*][+]
دو ماه انتظار سرانجام به پایان رسید. انتخابات ماه اگست ریاست جمهوری افغانستان که درست دو ماه پیش برگزار شد، بدون برنده اعلام شد و به دور دیگر موکول شد. اواخر روز سه شنبه (٢٠ اکتبر) اعلام شد که انتخابات به دور دوم رفت. دور دوم انتخابات هفتم نوامبر برگزار می‌شود. اکنون دیگر به‌جای ٣٢ نامزد که در انتخابات دو ماه پیش ریاست جمهوری افغانستان وجود داشت در برابر مردم افغانستان دو نامزد قرار دارد. حامد کرزی و عبدالله عبدالله. و مردم چاره‌ای ندارند جز اینکه از میان این دو متقلب، یکی را انتخاب کنند. این یا آن؟![*]
واکنش‌ها به کشیده شدن انتخابات افغانستان به‌دور دوم
باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا از تصمیم برگزاری دومین دور انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان استقبال کرده و آن را یک گام مهم و سازنده در جهت تضمین یک روند انتخاباتی با اعتبار خوانده است.
جان کری، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا که اکنون در کابل به‌سر می‌برد توافق بر سر دور دوم انتخابات را یک فرصت مهم خواند.
بان کی- مون دبیر کل سازمان ملل متحد برگزاری دومین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را چالش بزرگی توصیف کرده و آنرا ستود.
برنار کوشنر، وزیر خارجه فرانسه گفت موافقت با دومین دور انتخابات، نشانه حکومت مبتنی بر دموکراسی در افغانستان است.
گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا نیز گفت انتخابات بی‌عیب نبود و تصمیم برگزاری دومین دور انتخابات، سیاستمدارانه بوده است.[*]
دور اول انتخابات افغانستان که با تقلب گسترده همراه بود برنده‌ای نداشت و قرار است که حامد کرزی و عبدالله عبدالله با یکدیگر رقابت کنند.[*][+]
کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی صدها هزار رای از نامزدهای پیشتاز ریاست جمهوری را به‌دلیل تقلب، باطل اعلام کرد و در نتیجه، آراء حامد کرزی، زیر پنجاه درصد رفت.
این کمیسیون همچنین پیشنهاد کرد که هزاران کارمند انتخاباتی که در تقلب دست داشته‌اند، با افراد دیگری تعویض شده و مراکز انتخاباتی که در آن تقلب صورت گرفته بود، در دور دوم انتخابات تعطیل شود.[*][*]
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱: صفحه ویژه اولین انتخابات رياست جمهوری افغانستان
پيوست ٢: صفحه ویژه دومین انتخابات رياست جمهوری افغانستان
پيوست ۳: فهرست کامل نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ١٣٨٣
پيوست ۴: فهرست کامل نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ١٣٨٨
پيوست ۵: نتايج اولین انتخابات رياست جمهوری افغانستان
پيوست ٦: نتايج دومین انتخابات رياست جمهوری افغانستان
پيوست ٧: نتايج سومین انتخابات رياست جمهوری افغانستان
پی‌نوشت‌ها
[۲]-
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
□
□
منابع
□
پيوند به بیرون
□ [1][2][3][4][1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42][1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
