[...] [...]
ویکی‌لیکس (به انگلیسی: WikiLeaks) سازمانی ناسودبر و بین‌المللی است که به ارسال و افشای اسناد از سوی منابع ناشناس می‌پردازد. وب‌گاه ویکی‌لیکس که در سال ۲۰۰۶ افتتاح شد، توسط انتشارات سان‌شاین اداره می‌شود.[۱] در طول یک‌سال از آغاز فعالیت، وب‌گاه ادعا کرد که بیش از ۱.۲ میلیون مدرک و سند در اختیار دارد.[٢] این سازمان بنابه گفته خودش، توسط مخالف‌هایی از چین همراه با روزنامهنگارها، ریاضی‌دان‌ها و فناوری‌هایی شروعی از ایالات متحدهٔ آمریکا، تایوان، اروپا، استرالیا و آفریقای جنوبی پایه‌گذاری شده‌است.[٣] گاردین، جولین آسانژ که یک فعال اینترنتی استرالیایی است را به‌عنوان رئیس آن خوانده‌است.[۴]
[↑] تاریخچه
اولین بار که ویکی‌لیکس در دسامبر سال ۲۰۰۶ در اینترنت قرار گرفت، باعث برانگیختن دیدگاه‌هایی متفاوت شد. بعضی ضمن تمجید از عملکرد این پایگاه از آن به عنوان پدیده‌ای در عرصه روزنامه‌نگاری تحقیقاتی یاد کردند، این در حالی است که گروهی دیگر عملکرد این پایگاه را خطری در زمینه روزنامه‌نگاری دانستند.[۵]
ویکی‌لیکس سازمانی متشکل از گروه‌هایی با هدف واحد در سراسر جهان است که توسط جولین آسانژ، یکی از طرفداران آزادی اطلاعات که زمانی هکر بوده، بنیانگذاری شده‌است. او و همکارانش که اغلب وکیل هستند برای حفظ هویت افشاکنندگان از راهنمایی کارشناسانی مانند بن لوری که از پیشگامان تعریف پروتکل امنیتی اس‌اس‌ال «لایه سوکت‌های امن» برای انتقال امن اطلاعات از طریق اینترنت است، بهره می‌برند.[٦]
در آوریل ۲۰۱۰، ویکی‌لیکس ویدئویی را از حادثهٔ حملات هوایی ۲۰۰۷ عراق منتشر کرد که در آن افراد غیرنظامی عراقی و خبرنگاران توسط نیروهای آمریکایی کشته می‌شوند. در جولای همان سال، ویکی‌لیکس اسناد محرمانه جنگ افغانستان را که حاوی بیش از ۷۶،۹۰۰ سند در مورد جنگ افغانستان بود را منتشر کرد.[٧] در ماه اکتبر، گروه ویکی‌لیکس بسته‌ای حاوی ۴۰۰،۰۰۰ سند محرمانهٔ دیگر که گفته می‌شد مربوط به جنگ عراق می‌باشد را با هماهنگی با چندین انتشارات بزرگ، منتشر کرد. در نوامبر ۲۰۱۰، ویکی‌لیکس به پخش اسناد سری و محرمانه سیاست‌های خارجی ایالات متحدهٔ آمریکا در قالب افشای اسناد دیپلماتیک ایالات متحده آغاز کرد.
ویکی‌لیکس به صورت اصلی و در آغاز همانند هر وب‌گاه ویکی دیگر با قابلیت ویرایش برای خوانندگان آن پدید آمد، اما بعد از آن بیشتر به صورت یک وب‌گاه انتشاراتی درآمد و نه اجازه ویرایش نه نظریه را به کاربران می‌دهد. این وب‌گاه بعد از حمله‌های عدم سرویس‌دهی و ردکردن آی‌اس‌پی‌ها نام‌های دامنه متفاوتی را در سروهای مختلف اختیار کرد که به صفحه‌ای مشخص در سروری مجزا تغییر مسیر داده می‌شود.[٨]
[↑] افشاگری‌ها
به‌رغم درخواست آمریکا از مدیر ویکی‌لیکس برای عدم انتشار اسناد محرمانه وزارتخارجه این کشور، این اسناد در اینترنت انتشار یافت. در ۲۵۰ هزار سند منتشرشده مطالب مختلفی در باره کشورهای مختلف جهان وجود دارد.
روزنامه "گاردین" انگلستان، روز ۷ آذر ۱۳۸۹ (۲۸ نوامبر ۲۰۱۰)، بخش‌هایی از اسنادی را که ویکی‌لیکس ادعا کرده بود در اختیار دارد، منتشر کرد. در این اسناد گزارش‌های بسیاری در مورد اکثر رهبران جهان وجود دارد. آمریکا پس از انتشار این اسناد بر روی اینترنت رسماً انتشار این اسناد را محکوم کرد.[*]
اسناد محرمانه وزارتخارجه آمریکا
ویکی‌لیکس در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۱۰ میلادی (۷ آذر ۱۳۸۹) بخش‌هایی از اسناد و گزارش‌های طبقه‌بندی شده وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا را که بالغ بر ۲۵۰ هزار سند محرمانه از وابسته‌های دیپلماتیک این کشور در همه نقاط جهان می‌شود، منتشر کرد.[]
در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۱۰، سرور وب‌گاه ویکی‌لیکس، یک ساعت قبل از افشای اسناد محرمانه وزارتخارجه آمریکا مورد حمله عدم سرویس‌دهی قرار گرفت.[] اما با این وجود پنج نشریه معتبر بین‌المللی از جمله نیویورک تایمز، گاردین، اشپیگل، ال پایس و لوموند به‌صورت هم‌زمان، بخش‌هایی از این اسناد محرمانه را منتشر کردند.[]
واکنش‌های جهانی به این اسناد از واکنش‌های مثبت تا منفی گستره برمی‌دارد. جوامع غربی عدم رضایت شدید و اعتراض‌های خود را بیان کردند و از ویکی‌لیکس به‌دلیل به‌خطرانداختن امنیت جهانی انتقاد کردند. این افشاگری همچنین باعث علاقه‌مندی و پشتیبانی شدید مردم، روزنامهنگارها و تحلیل‌گرهای رسانه‌ها شد. ویکی‌لیکس از سوی برخی مفسرین که رازهای دولتی در دولتی دموکراسی که به‌سود مردمش خدمت می‌کند را زیر سؤال می‌بردند، نیز پشتیبانی دریافت کرد. رهبران سیاسی جولین آسانژ، مدیر اجرایی ویکی‌لیکس را به عنوان یک فرد گناه‌کار و «دشمن جنگ‌طلب» شناخته و خواستار دستگیری و یا حتی مرگ او شده‌اند. سرزنش‌هایی همچنین روی وزارت دفاع آمریکا برای اشتباه‌های امنیتی‌شان که باعث درز این اطلاعات شده‌بود نیز انجام شد. طرفداران آسانژ او را به‌یک قهرمان نسبت‌داده‌اند و از آزادی بیان و آزادی مطبوعات دفاع کرده‌اند. با این‌حال منشی مطبوعاتی کاخ سفید، رابرت گیبز بیان‌کرده بود که «دولت آزاد و شفاف چیزی است که رئیس‌جمهور معتقد است بسیار مهم است. اما دزدیدن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده و انتشار آن‌ها یک جرم محسوب می‌شود».[]
اسناد در مورد جنگ عراق
در بزرگ‌ترین درز اطلاعات تاریخ نظامی امریکا این شبکه به ۴۰۰ هزار سند دست یافته که ابعاد پنهان اشغال عراق را روایت می‌کند. گزارش‌های امریکایی نشان می‌دهد امریکا بسیاری از حقایق خود را درباره جنگ عراق پنهان و تلاش کرد این حقایق پنهان بماند. ویکی‌لیکس در افشای اسناد طبقه‌بندی‌شده در مورد عراق تاکید کرد: شمار قربانیان اشغال عراق فراتر از آمار رسمی است.
براساس اسناد پایگاه ویکی‌لیکس، ٧۰۰ شهروند عراقی در مناطق ایست بازرسی و گشتی کشته شدند و عناصر امنیتی شرکت امریکایی بلک واتر بدون هیچ بازخواست و مجازاتی شهروندان عراقی را به قتل رساندند.
این اسناد سری نشان می‌دهد شمار کشته‌شدگان عراقی ۱۰۹ هزار و افراد زخمی ۲٨۵ هزار نفر بوده است. این ارقام نشانگر چهار برابر بودن شمار کشته‌شدگان در مقایسه با جنگ افغانستان است. ٦٣ درصد قربانیان از غیر نظامیان هستند.
در مساله زندان‌ها نیز ۱٨۰ هزار عراقی به‌دلایل جنگ عراق زندانی شدند. بر اساس این اسناد ارتش آمریکا زندانیان را در زندان‌های عراق شکنجه می‌کرده است.
به گزارش پایگاه ویکی‌لیکس، این اسناد در بردارنده تحولات عراق از ماه دسامبر سال ۲۰۰۴ تا ماه اکتبر ۲۰۰٨ است. این اسناد ٣۹۱۰۰۰ صفحه شامل ٣٨ میلیون کلمه است و از آنجا که این اسناد دارای واژه‌های نظامی ویژه نیروهای آمریکایی بوده ترجمه این اسناد دشوار بوده است.
اسناد در مورد جنگ افغانستان
افشای بیش از ۹۲ هزار سند سری ارتش آمریکا درباره جنگ افغانستان خشم مقامات واشینگتن را برانگیخت. اسنادی که بخش‌هایی از آن به «نقش ایران در بی‌ثباتی افغانستان» پرداخته بود. مدیران وب‌گاه ویکی‌لیکس که اخبار پشت پرده را افشا می‌کنند، این اسناد را از طریق روزنامه‌های نیویورک تایمز آمریکا، گاردین بریتانیا و مجله اشپیگل آلمان در اختیار عموم قرار دادند. اسناد منتشر شده حاوی جزئیات دقیق جنگ افغانستان در سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ و از جمله نقش ایران در بی‌ثباتی این کشور بود.[]
با این حال در حالی که وزارت دفاع آمریکا، ارزیابی خسارت‌های ناشی از انتشار هزاران سند سری درباره جنگ افغانستان توسط وب‌گاه ویکی‌لیکس به هفته‌ها زمان نیاز دارد، ویکی‌لیکس مدعی شد که هنوز ۱۵ هزار سند محرمانه دیگر در اختیار دارد.[] رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا انتشار این اسناد توسط وب‌گاه «ویکی‌لیکس» را برای جان سربازان آمریکایی، متحدان و طرفداران این کشور در افغانستان بطور بالقوه خطرناک دانسته و هشدار داده‌است که به اعتبار ایالات متحده در جهان لطمه خواهد زد.[] مقام‌های آمریکایی از وب‌گاه ویکی‌لیکس خواسته‌اند پانزده هزار سند محرمانه دیگر را که در مورد جنگ افغانستان در اختیار دارند، منتشر نکند. این اسناد غیر از هفتاد و پنج هزار سندی است که هفته گذشته از طریق سایت ویکی‌لیکس به رسانه‌ها درز کرد.[]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: گزارش ویکی‌لیکس
پيوست ٢: افشاگری‌های ویکی‌لیکس در مورد مقامات افغانستان ویکی‌لیکس اظهارات وزیر دفاع آمریکا را ناامیدکننده خواند
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- "Wikileaks:About". WikiLeaks. Archived from the original on 14 March 2008.[۵]-
[٢]- "Wikileaks has 1.2 million documents?". WikiLeaks. Archived from the original on 16 February 2008.
[٣]- "Wikileaks:About". پیشین
[۴]- McGreal, Chris. Wikileaks reveals video showing U.S. air crew shooting down Iraqi civilians, The Guardian, 5 April 2010.
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
